Небольшой реферат на тему кымыз бахалы сусын

қазақ халқы үшін төрт түліктің осалы жоқ . дегенмен ілгері заманда жылқы мен түйенің үшін атқаратын қызметі өте жоғары бағаланатын. “жылқы – малдың патшасы, түйе – малдың қасқасы” деген мақал сол кезде туған болатын. мереке-қуанышта, қайғы-қасіретте, басқа түскен не ауыр күндерде де бұл түліктер ң жан серігі, айырылмас досы болған.  барлық түліктен де жылқы өсіру жеңіл. жылқыны бағып-қағуда артық шығын шықпайды, еті де сүті де өте арзанға түседі. жылқы етінің арзандығы өз алдына, қазақ халқы үшін ол аса қадірлі тағам. ғылыми орындардың арнаулы зерттеулері бойынша, жылқының қара етінің қоректік қасиеті орта есеппен сапалы сиыр етімен тең, бірақ жылқы етінде сиырдың етінен бөлек 24-25 % көп болады. сондықтан ол қорытуға жеңіл, сіңімі тез. жасы толған семіз жылқы 10-12 қойдың етін береді. қазіргі кезде жылқы етінен жасалған қазы-қарта, жал-жаяны білмейтін сирек, қай жерде де бұл тағамдар үлкен сұраныста болып отырғаны аян. жылқының бір қасиеті – сүтінде. бие сүтінен қымыз ашытады. қазақтың ертедегі көшпелі өмірінде ауруға ем болып, сауға қуат берген осы қымыз. бие сүтінде қант көбірек болады, оны жаңа сауған сүттің дәмін татып білуге болады. қымыздың құрамына кіретін түрлі заттардың бәрі де ң бойына жақсы сіңеді. бие сүтінде “ с” витамині мол болады. сондықтан оның емдік қасиеттері, әсіресе туберкулез ауруынан емдеу үшін айрықша жоғары. сондықтан да туберкулезді қымызбен емдейтін ең алғашқы курорт 1858 жылы самара қаласының маңында ашылған екен. оны ұйымдастырушы в. толстиков деген дәрігер: “қымыз асқазанды ыстап, ң өзін әлдендіреді, оның тәнін жаңғыртады” – деп жазған екен. халық арман еткен сол қымыз қазір де елдің қалаулы тағамы болып, көптің сүйсініп ішетін сусыны болып келеді. бие басынан күніне орта есеппен 10-12 литр сүт сауылады; кейбір биелер 15-17 литрге дейін сүт береді. биелерді 7-8 ай саууға болады, сонда бие басынан 1500-2000 литрге дейін сүт алынады. “сауын саусаң бие сау, боз қырау түспей суалмас” деген мақал тегін айтылмаған. жылқының жайылымы мен суаты сапалы болып, күтімі келіссе, бие сауудың биеге де, құлынға да зияны болмайды. қымызды, сондай-ақ бұзаулар мен құлындар диспепсия ауруына шалдыққанда, құлындардың, мен тауықтардың ащы ішегінде қабыну белгілері байқалғанда, бұзаулар мен құлындар қан бөлетін гастроэнтеритті ауруға шалдыққанда, ірі қара малдың асқазаны әлсірегенде, торайлардың іш ауруларына, ға а және в витаминдері жетіспегенде, сол сияқты іріңдегенде, күйгенде, сиырлар, биелер мен қойларда кездесетін іріңді вагинит және эндометрит ауруларына, сиырлар мен биелердің іріңді желінсау ауруына және т.б. қолдануға болады.