Сачыненне шырыня тэматыкі лірыкі янкі купалы

  мая навука           кожны твор поўны вялікай праўды жыцця, выклікае шчырыя парывы пачуццяў і новыя ўзлёты думкі. i ніводзін радок багатай купалавай спадчыны не ашукае нашага даверу. характер і светапогляд будучага паэта з юных гадоў фармаваўся пад уплывам працоўнага жыцця. ён у маладыя гады выхадзіў уздоўж і ўпоперак амаль усю беларусь. на панскіх броварах вывучаў азбуку жыцця, а з народных крыніц чэрпаў увасобленыя ў песнях, казках, паданиях мілыя сэрцу вобразы роднага краю. народна-гутарковае слова і «кніжнае» ідуць у творах янкі купалы побач, яны падпарадкаваны адной мэце — паказаць духоўнае ўзбагачэнне чалавека, якому наканавана было ладзіць новае жыццё, асветленае зарою вялікіх гістарычных перамен. выключнай сілы паэтычны талент падаравала янку купалу прырода. а першая руская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя гэтаму таленту адкрыцца перад людзьмі, абудзіла няўрымслівае жаданне «сэрца мільёнаў падслухаць біцця», каб выявіць рост сацыяльна-палітычнай і нацыянальнай свядомасці працоўных, выказаць голасна, ледзь не на ўвесь свет іх волю «людзьмі звацца».            разнасцежанае акно купалавай паэзіі як бы асвятляе тыя шляхі, якімі ішла ўся беларуская літаратура да свайго сённяшняга росквіту. цяжка ў творчасці паэта вылучыць асобныя тэмы, раскласці іх па паліцах школьнай праграмы. не гэта ставілася ў сачыненні. тут хацелася паказаць творчую эвалюцыю мастака, ідучы за яго кнігамі, пачынаючы ад першай «жалейкі» і заканчваючы невялічкай брашуркай «беларускім партызанам», якая лебядзіным крылом узмахнула над усім светам. спалучыўшы ў сабе талент мастака з пафасам змагара, янка купала арганічна аб'яднаў у сваей творчасці шырыню гістарычнага кругагляду з вострым адчуваннем сучаснасці. ён здолеў ахапіць «пільным зрокам, чуйным слыхам» мінулае роднай старонкі і заглыбіцца ў самыя нетры сучаснага яму жыцця, падзяляючы з радасці і нягоды. паэт стаў звонкай песняй свайго народа, яго чыстым і непадкупным сумленнем.            з сваіх твораў янка купала діаўстае як прарок, які ідзе да людзей з мэтай абудзіць іх ада сну:             сярод маны, сярод насмешкаў,            знак нейкі тпулячы к грудзям,            ішоў прарок пясчанай сцежкай            з навукай новаю к людзям.            прарок           усхваляваныя словы ён прамаўляе ад імя званара, які склікае людзей у дні народнага свята або гора:             i завешу я звон, з усіх чутпны старой —            раўня голас і віхру і грому.            як пушчу яго ў ход, склічу ўміг карагод,            ні адзін не заседзіцца дома!             разгудзіцца мой звон ад акон да акон,            душы збудзіць, па сэрцах удара,            дрогнуць сковы цямніц, бліснуць іскры зарні            песня званара           купала паказаў нам такую моц чалавечага духу, такую паэтычную сілу, што міжволі схіляешся ў зямным паклоне перад подзвігам яго як паэта і грамадзяніна. вобразы адважнага гусляра, непакорнай і гордай бандароўны, змагара за народнае шчасце сымона зябліка, сельскага настаўніка якіма сарокі, як і ўвасоблены ў дзяўчьше вобраз маладой беларусі, — усё гэта плен глыбокага роздуму паэта над лесам не аднаго пакалення людзей, плен вялікай яго эмацыянальнай узрушанасці.            не адно пакаленне паэтаў прыйшло ў беларускую літаратуру пасля купалы, прыйшло з новым вопытам жыцця, з высокім узроунем адукацыі, але усе роўна мастакі слова звяртаюцца да купалаўскай паэзіі як да узору магутнай знітаванасці грамадзянскіх, маральных, эстэтычных каштоўнасцяў. ён не выбіраў з жыцця паэтычнае, ён бачыў жыццё, вартае паэтычнага ўзнаўлення. быць сучасным — для яго азначала быць з часам, у якім жывеш. i ён быў з часам, у якім жыў, застаецца і застанецца з часам, у які жывуць яго нашчадкі.

Хоч я й дуже люблю ліс, але побоююсь його душі… ». • «а ще я люблю, як з лісу несподівано вигулькне хатина, заскриплять ворітця, побіжать стежки до саду і до пасічиська. і люблю, коли березовий сік накрапає із жолобка….люблю напасти на лісове джерело і дивитись, як воно коловертнем викручується з глибини. і люблю, коли гриби, обнявшись, мов брати, збирають на свої шапки росу. і люблю восени по коліна ходити в листві. коли так гарно червоніє калина і пахнуть опеньки». • «я не дуже кривлюсь, коли треба щось робити, охоче дідусеві, пасу нашу вредюгу коняку, рубаю дрова, залюбки гострю сапи, люблю з мамою щось садити або розстеляти по весняній воді і зіллю полотно, без охоти, а все-таки потроху цюкаю сапкою на городі і не вважаю себе ледащим». «та є в мене, коли послухати одних, слабкість, а коли повірити іншим — дурість; саме вона й завдає найбільшого клопоту та лиха… і вже тоді мені одні слова сяяли, мов зорі, а інші туманили голову». • «я ніколи не був скиглієм, терпляче зносив і батіг, і хлудину, і запотиличники…» • «вчився я добре, вчився б, напевне, ще краще, аби мав у що взутися. коли похолодало і перший льодок затягнув калюжки, я мчав до школи, наче ошпарений. напевне, тільки це навчило так бігати, що потім ніхто в селі не міг перегнати мене, чим я неабияк пишався». • мар’яна —> михайлику: «і вчися…та так учися, щоб усі знали, які-то мужицькі діти. хай не кажуть ні пани, ні підпанки, ні різна погань, що ми тільки бидло. були бидлом, а тепер — зась! »