3-тапсырма. Мәтіннен етістерді тауып, ажыратыңыз. мағыналық түрін ажыратаныз

арал теңізі (өз. orol dengizi; қарақ. aral ten'izi) — қазақстан мен өзбекстан шекарасында орналасқан ірі көл. теңіз xx ғасырда ауданы жағынан (68 мың км2) әлемде төртінші орында болатұғын, бірақ 1960 жылдардан бастап теңіздің суы азайып келеді.арал теңізі, кайнозой дәуірінің орта шетінде, яғни бұдан 21 млн. 1200 жыл бұрын каспий теңізіне қосылып жатқан. бұған теңіздің терістік бетіндегі қазіргі сарышығанақ, ақеспе тұсынан 80 метр тереңдіктен олигоцен уақытында өмір сүрген қызыл қтың, ірі ұлудың, киттің омыртқа сүйектерінің тасқа айнала бастаған күйінде табылуы дәлел болмақ. бұл теңіздің кезінде мұхитпен қосылып жатқандығын көрсетеді. сондай-ақ арал маңынан акуланың тісі мен сүйегі табылды. хіх ғасырдың орта кезіндегі арал-каспий ойпатының пайда болуы жөніндегі болжамдардан арал бассейнінің геологиялық ерте кезеңде жерорта теңізімен тұтасып жатқан су айдыны екенін, оның кейінгі альпілік дәуірлерде жер қыртысының көтерілуіне байланысты ұсақ су айдындарына бөлінгенін білеміз. сондай-ақ, арал теңізінің көлемі жайлы, арал теңізі жайлы ұғымдар сонау ерте дүние әдебиеттерінде де кездеседі.