Софійський собор називали біблією для неписьменних, тому що Саме тут зберігалася Ярослава Мудрого, яка налічувала книг

другая сусветная вайна  —  вайна, якая працягвалася з 1939 па 1945 год, але звязаныя канфлікты пачаліся раней. у ёй прымала ўдзел  пераважная большасць краін свету  — у тым ліку ўсе  вялікія дзяржавы  — якія ў канчатковым выніку ўтварылі два   ваенныя саюзы: «саюзнікі» (.:   allies) і  краіны восі. гэта была найбуйнейшая вайна ў гісторыі чалавецтва, непасрэдны ўдзел у якой прынялі больш за 100 мільёнаў чалавек з больш чым 30 краін свету. у стане «татальнай вайны» асноўныя ўдзельнікі кінулі ўсе свае эканамічныя, прамысловыя і навуковыя магчымасці на ваенныя дзеянні, сцёршы грань паміж грамадзянскімі і ваеннымі рэсурсамі. вайна была адзначана масавай гібеллю мірных жыхароў, у тым ліку  халакостам  (у выніку якога загінулі каля 11 мільёнаў чалавек) і  стратэгічнымі бамбардзіроўкамі прамысловых і населеных пунктаў  (у якіх былі забітыя каля мільёна чалавек і якія ўключалі ў сябе  атамныя бамбардзіроўкі хірасімы і нагасакі), што прывяло, паводле ацэнак, да  ад 50 да 80 мільёнаў загінулых. гэта зрабіла другую сусветную вайну  самым смяротным канфліктам  у  гісторыі чалавецтва.

японская імперыя  задалася мэтай інавання ў  азіі  і  ціхім акіяне  і ўжо ў 1937 годзе знаходзілася ў  стане вайны  з  кітайскай рэспублікай, але, як правіла, лічыцца, што сусветная вайна пачалася 1 верасня 1939 года з  уварвання  германіі  ў  польшчу  і наступнага аб'яўлення  францыяй  і  вялікабрытаніяй  вайны германіі. з канца 1939 да пачатку 1941 года, дзякуючы серыі кампаній і  ў, германія захапіла або кантралявала вялікую частку кантынентальнай еўропы і сфармавала альянс восі з  італіяй  і  японіяй. на падставе  пакта молатава-рыбентропа  ў жніўні 1939 года германія і    падзялілі і далучылі да сябе тэрыторыі сваіх еўрапейскіх суседзяў:   польшчы,  румыніі,  фінляндыі  і  краін і. вайна працягвалася, перш за ўсё, паміж краінамі восі і кааліцыяй вялікабрытаніі і  брытанскай садружнасці  і ўключала ў сябе  заходнеафрыканскую  і  ўсходнеафрыканскую  кампаніі,  бітву за брытанію,  кампанію бамбардзіровак «бліц»,  кампанію  і працяглую  бітву за атлантыку. у чэрвені 1941 года войскі краін восі пачалі  ўварванне ў , адкрываючы  найвялікшы тэатр ваенных дзеянняў у гісторыі, які ўцягнуў вялікую частку ваенных сілаў восі ў  вайну на знясіленне. у снежні 1941 года японія  напала на зша  і  еўрапейскія тэрыторыі  ў ціхім акіяне і хутка заваявала яго заходнюю частку.

прасоўванне восі было спынена ў 1942 годзе, калі японія пацярпела паразу ў  бітве за мідуэй  недалёка ад  гаваяў, а германія была пераможана  ў паўночнай афрыцы, а таксама ў  бітве за сталінград  у . у 1943 годзе пасля серыі паразаў германіі на  усходнім фронце,  уварвання саюзных войскаў у італію, што прывяло да капітуляцыі італіі, і перамог саюзнікаў у ціхім акіяне, краіны восі страцілі ініцыятыву і пачалі стратэгічнае адступленне на ўсіх франтах. у 1944 годзе заходнія саюзныя войскі здзейснілі  ўварванне ў захопленую германіяй францыю  ў той час, як аднавіў усе свае тэрытарыяльныя страты і пачаў уварванне на тэрыторыю германіі і яе саюзнікаў. на працягу 1944 і 1945 гадоў японія панесла буйныя няўдачы ў мацерыковай азіі, у  паўднёвым кітаі  і  бірме, а саюзнікі знішчалі  японскі флот  і захапілі ключавыя выспы ў заходняй частцы ціхага акіяна.

вайна ў еўропе скончылася  ўварваннем заходніх саюзнікаў і у германію, якое прывяло да  ўзяцця берліна  войскамі і польшчы і наступнай  безумоўнай капітуляцыі германіі  8 мая 1945 года. пасля апублікавання  дэкларацыі  26 ліпеня 1945 года і адмовы японіі капітуляваць на яе ўмовах зша  скінулі атамныя бомбы  на японскія гарады  хірасіму  і  нагасікі  6 жніўня і 9 жніўня адпаведна. пасля  аб'яўлення вайны японіі  і  ўварвання ў маньчжурыю  і з улікам  непазбежнага ўварвання ў японскі архіпелаг  і магчымасці іншых атамных бамбардзіровак  японія капітулявала  15 жніўня 1945 года. такім чынам, скончылася вайна ў азіі, замацаваўшы агульную перамогу саюзнікаў у вайне.

другая сусветная вайна змяніла палітычную расстаноўку і сацыяльную структуру свету. для садзейнічання развіццю міжнароднага ўніцтва і прадухілення будучых канфліктаў была створана  арганізацыя аб'яднаных нацый  (аан).  вялікія дзяржавы-пераможцы — зша, вялікабрытанія, францыя, і кітай — сталі  пастаяннымі членамі  савета бяспекі аан. зша і сталі канкуруючымі  звышдзяржавамі  і праціўнікамі ў  халоднай вайне, якая доўжылася на працягу наступных 46 гадоў. між тым сусветны ўплыў еўрапейскіх дзяржаў аслабеў разам з пачаткам  дэкаланізацыі  азіі  і  афрыкі.