Үлкен рақмет, құрметті халықтар, әскерлер жиылсын, ағайындар арасында, аспазшы мамандығы, жанұямыз үлкен,
соткама хабарлас, мен бару керекпін.

Қазақстанның қызыл кітабы 3 сәуір 2013ж. 49965 жер планетасындағы ң қызметі байқалмайды және бір жағынан қоршаған ортаға әсер етеді және өкінішке орай, теріс әсер етеді. ең алдымен, тірі организмдер осыдан зардап шегеді, олар ең осал және өзгеретін өмір жағдайына бейімделе алмайды. кейбір жануарлар мен өсімдіктердің ықтимал және тез жоғалып кетуін еске салу үшін, 1963 жылы халықаралық табиғат қорғау одағының қызыл кітабы арнайы құрылды.  ол бұл кездейсоқ емес деп аталды. белгілі болғандай, қызыл түс - бұл дабыл сигналы, қауіп туралы ескерту және пайда болатын қауіп. әрі қарай, түрлі деңгейдегі қызыл кітаптар - ұлттық, халықаралық және аймақтық. біздің елімізде 1978 жылы жарық көрген өзінің алғашқы қызыл кітабы бар, оның ішінде соңғы рет 1999 жылы 40 сүтқоректің, 57 құстың, 3 амфибияның, 18 қтың және 10 рептилдің. қазақстанның қызыл кітабының жануарлары ерекше қорғауға жатады. бұл сирек кездесетін және бірегей түрлер болып табылады, олардың жойылуы бүкіл фаунаға апаттық әсер етеді. кітапта барыс барысы, барқыт кот, манул, қызыл қасқыр, гепара, гусель, арқар, тоғай бұғы, тянь-шань қоңыр аюы, мензиби мармоты және басқа жануарлар бар. осылайша, тоғай бұғы - бұл шөлді жерлерде аман қалуға қабілетті 8 кіші түрінің жалғыз түрі, ал тікелей табиғи ортасы тікелей жойылу нәтижесінде жоғалып кетті. қазіргі уақытта қарахарил мемлекеттік фермасы қорғайды.  қызыл қасқыр қазақстан мен тмд елдерінің табиғатындағы осы түрдің жалғыз өкілі болып табылады. белгісіз және жеке тұлғалардың жалпы саны. соңғы 40 жылда республика аумағында қызыл қасқырдың бірден-бір сенімді келбеті тіркелмеген. қазақстандықтардың саңыраулық таулы жерлерінде әлі қалуға болады деп болжауға болады. кітаптан алынған ең соңғы ақпаратқа сүйенсек, гепара жойылу шегіне жетеді. сонымен қатар, жеке тұлғалар туралы деректер жоқ және біздің республика аумағында гепатпен кездесу мүмкін емес деп айтылған. төмендеудің басты себебі - шөлді жерлердің , сондай-ақ браконьерлердің гепатитін іздеу.  қазақстанның қызыл кітабына енгізілген өсімдіктер де жойылып кету қаупіне ұшырайды. бұл табиғаттың терек, берхарин, арша, күлді реколубивы, , дала пионы, пскемски пиязы, сабын түбірі, родиола роза, григдің қызғалдағы, шаш веренині өте сирек кездеседі. бұл өсімдіктер өте осал, сондықтан оларды сақтауға ерекше назар аудару қажет. мысалы, greig қызғалдағы тек тұқым әдісімен көбейтілуі мүмкін. оның шамдары жеуге жарамды болып саналады, ал жапырақшалар жиі дәстүрлі медицинада бас аурулары мен өкпе ауруларына қарсы құрал ретінде қолданылады. ол беркар және «қызыл хилл» қорларында қорғалған.  аршаның орташа өмір сүру ұзақтығы шамамен 600 жыл болса да, табиғатта оның жаңаруы өте жаман. өсірумен айналысатын аршаларды кеңінен қолданудың арқасында бұл түрдің азаюы тез арта бастады. арча жеңіл және қоректік топырақта, қазақстанның далалық жағдайында өте қиын жерлерде жеңіл сүйгіш және жақсы келеді. кейбір арша түрлері субтропикалық климатта ғана өседі. қазақстанның қызыл кітабының құстары браконьерлердің қ аулауына байланысты жоғалу қаупіне ұшырайды. бұл - рельефті шағала, бұғазы, қара штанганы, бүркіт, дала бүркіті, саңырауқұлақ, гирфалкон, сібір краны, бустер, фламинго және басқалар. осы құстардың тұтқында өсіруі әрдайым сәтті болмады. мысалы, алматы хайуанаттар бағында алтын бүркіттердің санын көбейтуге тырысқан жоқ. алтын бүркіттерді жоғалтудың басты факторы - аңшылардың құстарын түсіруі, сондай-ақ уландырылған тамырлармен және ұяларының бұзылуымен арнайы орналастырылған тұзақтар.  фламинго қазақстанның таяз тұзды су қоймаларында кездеседі, бірақ саңырауқұлақтардың құрылысы салдарынан сусыз орындардың саны едәуір төмендеді. браконьерлік алынып тасталмайды. қазіргі уақытта флингингтер күпгалжинск, красноводск және қызылағаш қорықтарында қорғалған. айта кетейік, бұл қазақстан аумағындағы өзінің жалғыз өкілі. дала бүркіті басқа құстардан гөрі, ң теріс әрекетіне ұшырайды. ұяларды бұзу, ату, электр желілерін салуға байланысты ң саны 20 данаға дейін қысқартылды. қазіргі уақытта наурызым және қорғалжың қорықтарында қорғалған. дала бүркіті тұтқынға түсе алмайды, сондықтан санның көбеюі өте қиын.  қазақстан аумағы көптеген жануарлардың, өсімдіктер мен құстардың үйіне айналды, бірақ олардың көпшілігі жойылып кету қаупі төніп тұр және қазақстанның қызыл кітабының тізімі көбірек болып келе жатқанын түсіну қайғылы.