Xi ғасырда қыпшақ мемлекетінің құрылуына қандай жағдайлар әсер етті

Қыпшақ атауы ежелгі түркінің Шина Усу ескерткішінде алғаш кездеседі (қазақша “Қыпшақтану”). Мақмұт Қашқари еңбегі бойынша, 9 ғ-дағы Қыпшақтардың құрамына имақ, субар, қаңлы, қарабөрікті, тоқсаба, жете, бөрілі, т.б. рулар мен тайпалар енген. Қыпшақ Түркі қағандығы ыдырағаннан кейін алғашында Қимақ қағандығының құрамында болып, 11 ғасырда бөлініп шыққан. Қыпшақ хандығы тез арада күшейіп, Қыпшақ Орта Азия мен Шығыс Еуропаға тарала бастады. Шыңғыс хан империясының батыс бөлігіндегі Жошы ұлысын (Алтын Орда) тарихшылар Дешті Қыпшақ деп атады. 13—14 ғасырларда Қыпшақ сөзі жалпы “түркі” ұғымын алмастырып, Алтын Ордадағы саудагерлер үшін қыпшақ сөздігі — “Кодекс Куманикус” шығарылды. Алтын Орда ыдырағаннан кейін Қыпшақ көптеген ұлыстарға бөлініп кетті. Бір бөлігі Қазақ хандығының құрамына кірді. Н.А. Аристов қазақ халқының құралу кезінде көлденең, ұзын, танабұға, қарабалық, т.б. Қыпшақ рулары болған деп көрсетсе, В.В. Радловтың айтуынша ол кезде Қыпшақ тайпасы құрамында торайғыр, түйшіке, қытайқыпшақ, бұлтың, қарабалық, көлденең, танабұға, ұзын, көкмұрын рулары болған. Қазақ шежірелерінде 92 баулы Қыпшақ деп аталады, бірақ ешқайсысында оның барлығы бірдей таратылмайды. Шежіре бойынша Қыпшақтардың өсіп-өнуі төмендегіше сипатталады: Қыпшақтардан ақтамсопы, одан құлан-қытай, одан сүлімалып, одан кебекалып, одан мүйізді сарыабыз. Мүйізді сарыабыздан қытай-қыпшақ, қарақыпшақ, сарықыпшақ, құланқыпшақ тарайды. Қазақ құрамына енген Қыпшақ шежіресі бойынша, қарақыпшақтың ірі-ірі бес атасына (ұзын, бұлтың, көлденең, қарабалық, торы) бөлінеді.

Вот это ответ правильно

шілікті қорымыv - vi ғасыр' - шілікті жазығы шығыс қазақстан облысы зайсан ауданының аумағында орналасқан. ұзындығы - 80, ені – 30 шақырым осы кең жазықты оңтүстігінде тарбағатай, шығысында сауыр-сайқан, солтүстігінде маңырақ таулары қоршап жатыр. шілікті жазығының жағрафиялық жағдайы өмір сүруіне өте қолайлы. жазы шыбынсыз салқын, қысы қарсыз және жылы болып келетін даланы малшы тайпалар қола дәуірінен бері кең қоныстанған. шілікті даласында көне мәдениеттің аса бір өркендеген уақыты б.з.д. ι-мыңжылдыққа сәйкес келеді. бұл кезде шілікті даласын сақ тайпалары мекендеген. шілікті даласында сақ-үйсін дәуірінің екі жүзден астам ескерткіштері бар. олардың елу шақтысы патша және ақсүйек .бұл ескерткіштерді бірінші зерттеген семейлік гидротехник г.н.бокий еді. 1909-1910 жылдары ол шілікті даласының шығыс шегінде орналасқан шаған оба қорымдарын қазып зерттеді. 1949, 1959, 1961 және 1962 жылдары шілікті қорымдарында профессор с.с.черников қазба жүргізді. ол барлығы 13 обаны қазып зерттеді. 2003 жылдан бастап бұл өңірді профессор ә.т.төлеубаев зерттеп жатыр. бүгінгі күнге дейін ә.х.марғұлан атындағы археология институтының ғылыми қызметкерлері шілікті 3 қорымының, №1, шілікті 2 қорымының №1,2,4 қорғандынына зерттеу жұмыстары толық қазылып зерттелді.қорымдар тобындағы соңғы қызықты жаңалықтар берген оба бәйгетөбе деп аталады. ол жалшы ауылының оңтүстік жағында орналасқан. оның биіктігі 7,9м, диаметрі оңтүстіктен солтүстікке қарай 99 м, шығыстан батысқа қарай 97,4 м. 3-шілікті қорымының бәйгетөбе обасынан барлығы 4303 дана алтын заттар табылды. оның 153 данасы мәліннің маскасы бейнесінде, 36 данасы бүркіт-самұрұқ, 20 данасы бұғылар, 39 данасы қасқыр (аю) түрінде, бір түйме-қаптырма бесжұлдыз, бір қаптырма арқар бейнесінде. сонымен қатар 23 дана қоңырауша түріндегі,63 дана кеңірдекше түріндегі, 17 дана алтын тілікше, 7 дана алтын сым, 141 дана жартышар сияқты салпыншақтар, 2835 дана миниатюралық құлақшалы, кесеге ұқсас салпыншақтар, 223 ұсақ кеңірдекше тізбе, 743 шығыршық тізбе және бір дана кішкене қапсырма шеге табылды.3-шілікті қорымындағы бәйгетөбе обасының ірі және өте күрделі архитектуралық құрылысы әлеуметтік-мәдени және табиғи-қорықтық қызмет атқарған. ескерткіштің осыншама ірі көлемі онда жерленген ң қоғамда өте жоғары мәртебеге ие болғандығын дәлелдейді. бәйгетөбе обасында сақ жұртының ең алғашқы патшаларының бірі жерленген.