Жонгар хандыгынын курылу

міне жонгар мемлекетінің құрылуы

Басты бет Жаңалықтар Жоңғар хандығының құрылуы және құлауы

Жоңғар хандығының құрылуы және құлауы

21 Сәуір 2020 21402

Жоңғар хандығының құрылуы және құлауы

Қазақстан тарихы оқулықтарында Жоңғар хандығы XVII-XVIII ғғ Қазақстанның басты геосаяси жауы ретінде көрсетіледі

Ол түсінікті де: жоңғарлар халқымыздың тарихындағы ең бір қайғылы парақтардың себепшісі болған. Сонымен қатар, жоңғар халқы - XVIII ғасырда өткен ең кең көлемді геноцид құрбандары. Qazaqstan Tarihy порталы Жоңғар хандығының тарихи жолы туралы қысқаша айтып бермек.

Бірқатар тарихшылардың пікірінше, Жоңғар хандығы ойрат-моңғолдардан шыққан. Өзінің ең керемет өркендеп-гүлденген шағында бұл мемлекет солтүстігінде Оңтүстік Сібірден бастап оңтүстігінде қазіргі Қырғызстанға дейінгі, шығысында Ұлы Қытай қорғанынан бастап батысындағы қазіргі Қазақстанға дейінгі аумақты алып жатқан. Қытайдың солтүстік батысындағы Жоңғария өлкесі Жоңғар хандығының орталығы болып саналады. XVII ғасырдың алғашқы ширегінде ойрат деген атпен танымал батыс моңғолдар Жоңғарияға келеді. 1678 жылы Галдан Далай Ламадан Бошогту Хан атағын алады да, ойраттар құрамындағы жоңғарлар жетекші тайпа болып шыға келеді. Жоңғар билеушілерінің өздері бұрын Шыңғысхан ұрпағы иеленіп келген Қоңтайшы атағын қолданған. 1680-1688 жылдары жоңғарлар оңтүстік Шыңжаңдағы Қашқар жазығын басып алып, шығысында халха моңғолдарды жеңеді. 1696 жылы Галдан Цин Империясынан жеңіліп, Сыртқы Моңғолия жерінен айырылып қалады. 1717 жылы жоңғарлар Тибетті жаулап алады, алайда бір жылдан кейін оларды ол жерден Цин әулеті қуып шығады. Жоңғарияның билеуші элитасының ішіндегі өзара алауыздықты пайдаланған манчжурлар 1755 жылы хандықты жойып жібереді. Жоңғар хандығының жойылуы Цин империясының Моңғолия мен Тибетті жаулауына және Шыңжаңның жаңа әкімшілік бірлік ретінде құрылуына алып келді.