Ответы на вопрос:
Xalq dostonlari har bir millatning maʼnaviy qiyofasi, uning tarixi, qadriyatlarini mukammal aks ettiruvchi bamisoli oynadir. Ularda har bir xalqning urf-odatlari, milliy oʻziga xosligi yaqqol koʻrinib turadi. Dostonchilik xalq ogʻzaki ijodida qadimiy epik anʼana hisoblanadi. Dostonlar asosan doʻmbira joʻrligida aytiladi va ijrochidan ham badihada, ham ijroda juda katta ijodiy mahorat talab qiladi. Dostonning yana bir xususiyati, ogʻizdan ogʻizga oʻtib avloddan avlodgacha yetib kelganidir. Bu oʻz navbatida ustoz-shogirdlik anʼanalarining vujudga kelishiga, natijada yirik dostonchilik maktablarining paydo boʻlishiga sabab boʻldi.
Folklorshunos olim T. Mirzayevning maʼlumotlariga koʻra, XV–XVI asrlarda yirik dostonchilik maktablari paydo boʻlgan, XIX–XX asrlar esa dostonchilik taraqqiyotida juda rivojlangan davr boʻlgan. XX asr boshlariga kelib baxshilarimiz ijodiy bisotida 150 dan ortiq xalq dostonlari boʻlgan. Bu dostonlami Tilla kampir, Sulton kampir, Jolmon baxshi, Boʻron shoir, Jumanbulbul, Josoq, Yoʻldosh-bulbul, Yoʻldosh shoir, Suyar shoir kabi mashhur baxshilar kuylaganlar. Keyinchalik ulaming anʼanalari Ergash Jumanbulbul oʻgʻli, Fozil Yoʻldosh oʻgʻli, Poʻlkan, Islom shoir, Saidmurod Panoh oʻgʻli, Berdi baxshi, Umir baxshi shoir, Bola baxshi ijodida davom ettirildi.
Baxshidan u yoki bu dostonni ijro etishda shunchaki voqea bayonini soʻzlab berish emas, balki uni doʻmbira joʻrligida tinglovchini rom etadigan darajada kuylab berish talab etilgan. Dostonchi baxshilar oʻz sanʼatlarini tinglovchiga maʼqul qilish uchun turli usullami qoʻllaganlar (musiqiy qochirimlar, soʻz oʻyinlari, dostonning eng qiziq joyida tanaffusli chekinishlar kabi). Doston aytish koʻp hollarda raqobat asosida kechgan. Dostongoʻylik kechalarida bir necha baxshi ishtirok etib, oʻz mahoratlarini namoyish etganlar, ijodiy bahs qilganlar.
XX asming 50-yillarida xalq dostonlariga, shu jumladan, “Alpomish” dostoniga ham bu asarlar mehnatkash xalq manfaatini emas, balki yuqori tabaqalar manfaatini aks ettiradi, shuning uchun ulami ommalashtirish zararlidir, degan mafkuraviy ayblar qoʻyildi. Lekin bir qator olimlar bu ayblovlaming xato ekanligini, mazkur dostonlar xalq badiiy tafakkuri, dunyoqarashi, turmush tarzi, boy tilini aks ettimvchi bebaho xazina ekanligini isbotlab berishdi va shu tariqa adabiy-milliy merosimizning muhim qismini gʻoyaviy tazyiqlardan asrab qolishdi.
Dostonchilik anʼanasi hozirgi kunda ham mavjud. Biroq endi kuylash, ijro, tinglovchilar bilan muloqot tarzining zamonaviylik kasb etayotganligini koʻramiz. Dostonchilik fan va texnika asrida birmuncha oʻzgarishlarga uchradi. Bugungi kun baxshilari oʻz asarlarini konsert zallarida, katta-katta anjumanlarda, televideniyeda ijro etmoqdalar. Yurtimizda dostonchilikni rivojlantirishga va uning ijrochilari baxshilar faoliyatini ragʻbatlantirishga katta eʼtibor berilmoqda. 2000-yilda “Alpomish” dostonining ming yilligini jahon miqyosida nishonlanishi va hatto “Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan xalq baxshisi” unvonining taʼsis etilishi (2000-yil 14-mart) buning isbotidir.
Qadrli oʻquvchilar, Siz 7-sinf adabiyot darslaridan oʻzbek xalq dostonlari, ulaming goʻzal namunalari boʻlmish “Goʻroʻgʻli”, “Alpomish”, “Ravshan” dostonlari haqida tasawurga ega boʻlgansiz. 8-sinfda esa yana bir ajoyib asar “Kuntugʻmish” dostoni bilan tanishasiz. Ushbu doston oʻzining qiziqarli voqealarga boyligi, oʻynoqi, ravon tili, nafisligi bilan oʻquvchi va tinglovchini lol qoldiradi.
Dostonning yozib olingan va ijro etilgan variantlari juda koʻp. Darhaqiqat, “Kuntugʻmish” dostoni oʻzbek xalq dostonlari orasida gʻoyaviy-badiiy jihatdan yetuk asarlardan biridir. Uning xilma-xil koʻrinishdagi variantlari koʻpligining boisi shundaki, ilgari baxshilaming isteʼdodiga, ushbu dostonni qanday aytishiga qarab baho berilgan, natijada barcha baxshilarimiz “Kuntugʻmish” dostonini toʻla oʻzlashtirishga intilganlar. Dostonning Ergash Jumanbulbul oʻgʻli, Bekmurod Joʻraboy oʻgʻli, Nurmon Abduvoy oʻgʻli, Egamberdi Ollamuroddan yozib olingan variantlari mavjud.
Реши свою проблему, спроси otvet5GPT
-
Быстро
Мгновенный ответ на твой вопрос -
Точно
Бот обладает знаниями во всех сферах -
Бесплатно
Задай вопрос и получи ответ бесплатно
Популярно: Математика
-
VasyaHrenov08.02.2021 13:40
-
ВИТ2115.03.2023 02:50
-
PamPam9806.04.2023 04:56
-
bugaerstasy10.10.2020 15:10
-
annagrits6602.10.2020 07:47
-
ududufivuv17.07.2021 16:41
-
irinka1501200201.06.2022 20:15
-
ҚалыбековаАқниет09.04.2023 09:15
-
bezrodnayamila10.04.2020 17:53
-
kondrashkinacat2125.11.2021 06:13
Есть вопросы?
-
Как otvet5GPT работает?
otvet5GPT использует большую языковую модель вместе с базой данных GPT для обеспечения высококачественных образовательных результатов. otvet5GPT действует как доступный академический ресурс вне класса. -
Сколько это стоит?
Проект находиться на стадии тестирования и все услуги бесплатны. -
Могу ли я использовать otvet5GPT в школе?
Конечно! Нейросеть может помочь вам делать конспекты лекций, придумывать идеи в классе и многое другое! -
В чем отличия от ChatGPT?
otvet5GPT черпает академические источники из собственной базы данных и предназначен специально для студентов. otvet5GPT также адаптируется к вашему стилю письма, предоставляя ряд образовательных инструментов, предназначенных для улучшения обучения.