3. Копе туркі ескерткіштерімін кундылыгы неде? 4. Жазбаша адебиеттiп дамуы туралы не білесің? Көмек керек ​

хзаооалаоашаоаолащв ащаоа

ответ:Көне түркі жазулары (басқаша Орхон-Енесей жазулары) — б.з. V ғ. — б.з. Xғғ аралығындағы түркі тайпаларының тасқа қашап жазған жазбалары.Орхондағы Күлтегін ескерткіші - Орхон мұражайы, Хархорин, Моңғолия

Орхон-Енисей ескерткіштері алғаш Орхон өзені бойынан (Екінші түркі қағандығы кезі) табылды, кейін Енисей өзенінің жоғарғы ағысында (Қырғыз қағандығы). Кейде руник жазбасы дейді, алман руналарынынан жанасым тауып (кейбір нышандар кескіні дәл келіп тұр, дауысты мағынасы да жақын). Азиялық түркі руналары соғды жазуының негізінде VIII ғ. бұрын жасалған деп есептеледі. Оның әліпбиінде 40-қа жуық графема бар. Көне түркі руника жазуы ерекшелігі - онда негізгі велярлық және палаталдық дауыссыздарға арналған бірнеше жұп дербес әріптер бар. Көне түркі руника жазуы жұмбағын 1893 жылы В. Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В. Радлов жасаған.

Жазу әуелі тас,ағашқа қашап жазылған.Сосын сол ағаш материалдарынан қағаз,дәптер жасалып соған жазба әдебиеттер жазыла бастаған.Ал қазірде дәптер қағаздардан бөлек компьютер,телефон сияқты заманауи техникалар арқылы жазбаша әдебиеттер дамып жатыр.