Болус

21.06.2020 08:01

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

Мәтін бойынша 3 проблемалық сұрақ құрастырыңыз. Ғылыми-фантастика өнердегі дербес жанр ретiнде XX ғасырда қалыптасқанымен, оның қайнар бастаулары ежелгі әпсаналарда, ауыз әдебиетінде жатыр. Оған қиялғажайыптық, ертегілік қасиет те тән.

Қазақ ғылыми фантастикасы, басқа да әдеби жанрлар тәріздес, әуелі жұртшылықты ғылым негiздерiмен етене танысуға шақыруға түрткі болуы тиіс. Ол үшін жаңашыл үн керек еді. Қазақ ғылыми фантастикасы ондай ғылым насихаткерiн де тапты. Ол Шәкәрім Құдайбердіұлы еді. Өзінің нақтылы тақырыбы жоқ, алғашқы жолы: «Мен адамның таппаймын өнерлiсiн...>> деген өлеңінде «...Іш жарып, ішек жалғап, сүйек қиып, Жамайды ерін, мұрын, тускен тiсiн. Аэроплан, телефон, громофон, электр, радий мен магнит ісін... - дейді. Бір қараған көзге осы жерде ақын Шәкәрім ғылым мен техниканың өткен ғасырымыздың елең-алаңындағы су жаңа жетістіктерінің, өзіне салса, танымгері. Оқырманға салса - өлең тілімен жырлаған тәлімгер мiндетiн атқарып тұрған секілді. Иә, «секiлдi» емес, шынында да солай...

Тағы бір жағынан алып қарасақ:

Осыншама өнер тауып, асқан адам,

Әлемнің қиын сырын ашқан адам.

Ол үшін өмірге де айла табар,

Өлмей, жетер бірталай жасқа да адам!..

Керемет! Бұл дегеніңіз – кәдімгі кісі ағзасының

белсенділігін мейлінше ұзарта түсу амалын қарастыратын медицина саласы - геронтология ғой.Шәкәрім "кісі мәңгілік жасауы тиіс" демейді. Тек қана "өлмей, жетер бірталай жасқа да" дейді. Мұның өзiнде де автордың өз заманынан едәуір озушылығы бар. Өйткені: Шәкәрім осы туындысын жазған тұстары қазақ ауылындағы, санақ көрсеткіштеріне жүгінсек, өмір ұзақтығы алпысты ғана алқымдаса керек. Демек, мына екі жол – ақынның ертедегі бір замандағы, Қорқыт атаның аңсауының рухани жалғасы тәрізді, арманы десе де, қиялы десе де болады.

Яки, Шәкәрім ішінде қисынды қиял элементтері ұшырасатын ғылыми-фантастикалық дүние берді деуге болады.

​