OXNINN 2-тапсырма
Мәтінді түсініп окы Берілген тапсырмаларды орында
Тірі ке
Мен казімді ашатым Малдың бәрі бұлдырагт әзер кәрінезі Қалданъан? Не болды?
Кенет жүрегім лүпілдеп жні соға жөнела Ман
нь балансап коз тесіле қарап тұр. Оның
өткір карсы ала болымнан өтіп, маалы ой пізбектерін жатка окып при аа. Одан
кылар емеспін ол өзінің орнына баурап әкетіп бараты, әкетіп барады.
Мүмкін мрьаң бәрі үе шы ар? Жок! Мен өзімді жұмдым аrі коз кылыми
бәрін былжытпай орындалы Коркып кеттім. Сонғы күндері болған жиналардың бәрі көз
Альман кана жеткіn ете ыкм Мен жок. Мен енді селе алмьи Та
olunаған ойымды, көргенім - біля ені мазі бұрыштагы состактау келген «Тіл» деп аталатын
лектронск Ала жамжар, жанжар
Кайр Әнес келуге тиіс.
- Әлім, - делі кеше ол, - бұл жсперименті жасама. Ғылым орталығы басқа тәсілдерді
карастыруда Мүмкін 8-ші псилон жұлдьаьындагы кұбылысты шешетін екінші әдіс
табылар
- Жок, мен бетімді бекем будым. Есеп машинасын жасаған формуласы
эксперименттік рек екенін расталы той, -дедім теріс бұрылып
- Растасың, бірақ оltалмаған жерде мн клеткалары заслына ұшыраса не істемексің?
Э.Әкес, ғылым үшін жанымды да карман әнімен кыскарталы Ертең мен
эксперимент жүргіземін. Лабораторна келіп тілін» жазып алғанын тексерерсін
- Жаксы
Біз ұн түнсіз осылай тарасканбыз.
1) 1-абзацтан кодян үлкендігін білдіретін сөзді тауып жаз.
2) 2-абзацта берілген коп нүктенің орнына сәйкес болатын шылауды анықта.
А) себебі
В) және
С) мен
D) nen
3) Автор кейбір сөйлемдерде «әкетіп барады, әкетіп барады», «жазып жатыр, жатып
жатыр» деген создерді неге скі рет кайталайды?
А) бір нәрсенің мәнісін күшейтіп көрсету үшін
В) бір нәрсенің жалынды екенін көрсету үшін
C) окырманы есіне бір нәрсені түсіру үшін
D) мендеп со само толыктыру үшін
4) Məniндеп карамен берілген со дін мағынасын түсіндіріп жаз.
5) Мәтіннің мазмұны бойынша шешім табуға бағытталған бір сұрақ құрастыр және оған
жауап жат
Сурак
Жауап
​

   Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігі салтанат құрған жылдары қазақ прозасындағы халық тарихының бұрын шығармалар арқауына асынбаған тұстары, тарихи тұлғалары көркем шындық поэтикасы өрнектерімен жазыла бастады.

    Осындай шығармашылық үрдіс жемістері қатарына көрнекті жазушы Қажығали Мұханбетқалиұлының «Тар кезең» тарихи романы да қосылды. Романның тақырыбы – Қазақстан тарихында «Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысы» атымен әйгілі болған халықтың тағдырындағы Ресейдің отарлық билеу кезеңінің оқиғалары. «Тар кезең» романының идеясы – Ресейдің отарлау саясатындағы озбырлықтардың (атақоныстардан, жайылымдардан еріксіз айыру, жазықсыз ауылдарды шауып, адамдарды өлтіру, тонау, барымталау, өзішілік басқару жүйесіне тиым салу, т.б.) етек алуына халықтық қарсыласу қуатын таныту. Жазушының «Тар кезең» тарихи романына арқау болған сюжеттік-композициялық желілердегі қақтығыстар, қазіргі «Қазақстан тарихының» жаңаша жазылған тарихнамалық-дерекнамалық деректі тұжырымдары негізінде жазылғандығымен ерекшеленеді.

 Қазақ тарихындағы отаршылдық пен ұлттық тәуелсіздік арасындағы қайшылықтар, қақтығыстар мол орын алған кезең эпикалық шығарманың құрылысында қамтылған.

   «Тар кезең» романының жеті тарауындағы сюжеттік-композициялық желілерде мынадай оқиғалар эпикалық көлеммен қамтылған: біріншісі – Ресей патшалығының әкімшілік жүйесінің қазақ өлкесін мемлекеттік ішкі саясат аясындағы генерал-губернаторлық басқару жүйесінің ерекшелігі; екіншісі – Кіші жүз хандығы басқару жүйесінің дәстүрлі жолы мен оның отарлық әкімшілігіне тәуелділік сипаты; үшіншісі – Ресейдің отаршыл озбырлық іс-әрекеттеріне тыйым салу қарсылығын танытушы «Халық кеңесінің» құрылғаны, оған үш ата өкілдерінің (Әлімұлын – Шекті Сегізбай биге, Байұлын – Шеркеш Тұрманбет биге, Жетіруды – Табын Тіленші биге) мүшелері болғаны, Халық кеңесінің Төбе биінің (Байбақты Сырым би), Төбе бидің кеңесшілерінің (Ысық Қаратау би және Кете Көккөз би) сайланғаны. Романда қазақ тарихына есімдері мәлім осындай көрнекті адамдар көркем бейнелерінің сомдалуы, оқиғалар барысындағы олардың іс-әрекеттері, монологтары, портреттері, т.б. ерекшеліктер көркемдік қолданыстар арқылы дәлелдеген.

    Романның негізгі басты кейіпкері – Сырым Датұлы (1753-1802). Оның есімі қазақ тарихындағы би-шешендер, батырлар дәстүріне арналған тарихнамалық-дерекнамалық шежірелік мұраларда, ел аузындағы әңгімелерде, фольклортану, әдебиеттану, Қазақстан тарихы зерттеулерінде қарастырылып, бағаланып келгені мәлім. Үнемі назарда келе жатқан қайраткер тұлғаның романға арқау болғаны – Тәуелсіз Қазақстан әдебиетіне тән жаңалық көрсеткіші. Сырым Датұлының белгілі тарихи кезеңдегі Ресей отаршылдығына қарсылық іс-әрекеттері романдағы көркем шындық поэтикасының эстетикалық сипатымен өрнектелген. Ресейдің отаршылдық халықты басқарған саясатын қазақ даласында жүзеге асырушы казак-орыстар қазақ ауылдарын барымталап, ауылдарды ойрандаса, Сырым батыр да олардың күтірлерін (хуторларын) шабады.

  Отаршылдардың арнайы жазалау жорықтарынан қорғанып, қарауындағы елді бұрынғы қоныстарынан (Қырмызы, Қособа, Мақарша, Қарағұс, Қосағаш, Көкайыл, Бөлекқұмақ, Жетікөл, Тұздыкөл, Жосалы, Қоңыр, Талдыбұлақ, Тасқұдық, т.б.) көшіріп, жаңа қоныстарға (Қалдығайтының сыртындағы Қарақамыстық қойны, Көшекбасар, Ишқымбай, Жібек, Сұлукөл, Жем, Сағыздың жоғарғы жағы, бес өзеннің бастауы – Бестамақ пен Саға, т.б.) орналастырады.