LastGirlOnEarth

15.09.2022 13:35

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

с сором! Қазақтың айтыс өнері
Айтыс өнері – ғасырлармен қанаттасып, дәуірлермен үндесіп, заманамен тілдесіп келе жатқан кемел дүние. Ауыз әдебиетінің жарқын мұрасы. Түркі жұртының, оның ішінде қазақ пен қырғыздың төл өнері болып табылатын сөз сайысының, әсіресе, ұлтымыздың біртұтастығы мен саяси өміріне де зор ықпал еткені анық. Деректерге сүйенсек, тарихтағы қалыпқа түскен, келешекке жеткен алғашқы айтыс Асан Қайғы мен Қотан жыраудың арасында болған екен. Хронологияға салсақ, шамамен ХІҮ ғасырдың аяғы мен ХҮ ғасырдың орта шенінің аралығы сияқты. Уақытынан гөрі бес-алты ғасыр бұрын болған айтыстың бүгінге ескірсе де емен қалпын сақтап, өңін бұзбай жеткені маңызды. Ал әрмен қарай ше?
Одан әрі айтыс өнерінің дамуы қарындай түсті. Яғни, ХҮІІІ-ХІХ ғасырларда қазақтың қай аймағын алсаңыз да суырып салмалық (импровизация) сөз саптау үрдісі ақындар деңгейінде жоғары сатыға жетті. Бізге жеткен дерек бойынша екі аралықтағы бір ғасырда айтыс ақындарының жыры сақталмаған немесе жаугершілік қиын заман болғандықтан. Айтыстағы өзіндік қолтаңбасын қалдырып, айтқаны ауыздан-ауызға көшіп, аты асқақтаған ақындарға Орынбай, Сүйінбай, Кемпірбай, Құлмамбет, Шашубай, Омарқұл, Мұрат, Жанақ, Шөже, Балта, Әсет, Рысжан, Тәбия, Ж.Жабаев, Шыбыл, Досмағамбет және т.б. жатқызамыз.

Тірек сөздерді қатыстырып, кезектес салалас құрмалас сөйлемдер құрастырып жаз
Тірек сөздер: айтыс, ақын, ұйқас, қарсылас