Ана тілі Адам деген не көрмейді түсінде, Жатыр екем бүгін қабір ішінде. Дағыстанның кең аңғары күн ыстық, Көкірегімде орнаған бір тыныштық. Асау өзен арқырайды жарды ұрып, Жұрт тараған жалғыз мені қалдырып. Мен жатырмын үнсіз туған жерімде, Жер болады балғын тәнім менің де. Мен жатырмын қара жерге табына, Жоламайды келмейді ешкім маңыма. Тек қырандар шаңқылдайды шың жақта, Бұғылар кеп ыңырсыйды бір жақта. Кетті ғой, деп қыршын ғана жасында, Жыламайды ешкім молам басында. Жарым қайда, досым қайда кешегі, Анам қалай жатқанымды білмеді. Бар адамнан жатырмын тек бөлек мен, Бір дауысты естіп қалдым кенеттен. Естідім мен осы арадан үнін де, Екі кісі сөйлесті авар тілінде. Мен жатырмын қара жерде көз жұмып, Мына екеуі күбірлейді сөз қылып. Ғасан деген бір кісінің қулығын, Әли деген бір кісінің сұмдығын. Естідім де сөзін ана тілімнің, Бойым жылып лезде мен тірілдім. Балгер де емес, дәрігер де емес, емдейтін, Тек өзімнің тілім екен сөйлейтін. Өзге бір тіл емдер басқаларыңды, Мен онымен айта алмаймын әнімді. Егер тілім ертең болса құрымақ, Мен дайынмын өтуге де бүгін ақ. Мен жаныммен сүйем осы тілімді, Кедей деп ақ айта берсін білімді. Ассамблеяда естілмесін үні де, Ана тілі ұлы менің өзіме. Махмұт жырын оқу үшін жастауын, Күтем әлде аударуын басқаның. Мен болдым ба ең соңғы ақын бүгінде, Өлеңдерін жаза алар тілінде. Мен сүйемін планетаның барлығын, Өзен тауын, әр гүлі мен әр қырын. Мен сүйемін бұл елімнің гүлін де, Әлім шолы айттым алар тілінде. Қымбат маған елімнің бар даласы, Балтық пенен Сахалиннің арасы. Қайда болсын қия маған жанымды, Туған жерден қазсын бірақ қабірді. Алаша бір жазып қойған құлпы тас, Тұрсауылда хабарлар да ұмытпас. Еске ап жүрер кәрі жасы жақын кеп, Мұнда Расұл Ғамзаұлы жатыр деп! *** ...Өзге бір тіл емдер басқаларыңды, Мен онымен айта алмаймын әнімді. Егер тілім ертең болса құрымақ, Мен дайынмын өлуге де бүгін-ақ. өлеңнің идеясы мен тақырыбын жазыңдар
нужн
​

Орыс тіліндегі сөздерді аударып, көшіріңіз:

1. Электр желісі - электр қуатын өндірілетін орындардан тұтынушыға жеткізуге, әрі оларға бөліп таратуға арналған құры лғылардың жиынтығы.

Ол қалалық, аудандық, ауылдық, өнеркәсіптік қуатын электр желісі болып, сондай-ақ электр қуатын тарату, қоректендіру желілері болып та ажыратылады. Электр қуатын алысқа жеткізу үшін жоғарылатқыш трансформатор станциясында тоқ қысымы жоғарылатылады.

Кернеу артқанда тоқ күші кемитіндіктен, қуат шығыны азаяды, сөйтіп өткізгіш сымдарды жуандығын жіңішкерту мүмкіндігі туады.

Кішірейту қосалқы станцияда кернеу тұтынушылардың пайдалануына қажетті шараға дейін төмендетіледі.

Белгілі бір кернеулі тоқты өзгеріссіз қабылдауға, әрі бөліп таратуға арналған қосалқы станциялар бөліп таратушы деп аталады.

Әр түрлі кернеулі электр желісін өзара қосу үшін желілік қосалқы станцияларды трансформаторлардан басқа коммутациялы аппараттармен жабдықталған. Жоғарғы және төменгі бақылау, басқару құрылғылары болады. Әрбір электр желінің электротехникалық жабдықтары жұмыс істейтін номинал кернеумен сипатталады. Біздің елде пайдаланылатын кернеулер: 220/127, 380/220, және 600 в және 3, 6, 10, 20, 35, 110, 150, 220, 330, 500, 75 кв.

Мәтінге сұрақ құрастырыңыз:

1. Электр желісі дегеніміз не?

2. Электр желісі қалай ажыратылады?

3. Бөліп таратушы деп нені айтады?

4. Желілік қосалқы станцияларда әр түрлі кернеулі электр желісін қосу үшін трансформаторлардан басқа немен жабдықталған?

5. Әрбір электр желінің электротехникалық жабдықтары немен сипатталады?

6. Біздің елде қандай кернеу пайдаланылады?

Сан есімдерді сөзбен жазыңыз:

220/127 - екі жүз жиырма/жүз жиырма жеті,

380/220 - үш жүз сексен/екі жүз жиырма,

600 - алты жүз,

3 - үш,

6 - алты,

10 - он,

20 - жиырма,

35 - отыз бес,

110 - жүз он,

150 - жүз елу,

220 -"екі жүз жиырма,

330 - үш жүз отыз,

500 - бес жүз,

75 - жетпіс бес.

Антонимдер тауып жазыңыз:

Жоғары - төмен

Жоғарылатқыш - төмендеткіш

Жоғарылатылады - төмендетіледі

Жіңішке - жуан

Артады - кемиді.

Сөз тіркестер құрастырыңыз:

Қалалық әкімшілік

Селолық округ

Өнеркәсіптік сала

Энерготехникалық жабдықтар

Қосалқы бөлшек

Объяснение: