Тырады. Ойлау дағдыларының деңгейі жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20-25 минут
Тапсырма №1. Мәтінді мұқият оқып, мәтін бойынша сұрақтарына жауап беріңіз (4
ұрақ), мәтіннен салт, сабақты етістіктерді теріп жазыңыз.
Судың түсі қандай?
Су ғылыми еңбектерде түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйықтық ретінде сипатталады. Бірақ
халықтың жер-суға қойған аттауларда Аксу Сарысу, Алакөл Бозкөл, Шұбаркөл, Қарасу,
Көксу секілді алуан түр-түстердің кездесуі қалай? Су дәмсіз болса, оны ішкенде қалай
сезінеміз? Иіссіз болса, су жағалауына барғанда кеңірдегiз ашылып, теңіздің, көлдің
иісін қалай сезіміз?
Қазақстанның жер-су аттарын зерттеуші ЕҚойшыбаев зерттеулеріне зер салайық.
“Қара” сөзі әртүрлі өзен-көл атауларымен тіркесіп кездеседі. Мысалы, Қарасор.
Қарақамыс, Қаракөл, Қаракеңгір, Қаратал, Қарасу, Қаратұз, т.б. Мұндағы қара” сөзі
бірнеше мәнге ие : 1) жерасты суларынан нәр алатын су атауы ұғымын береді. Мысалы,
Қарасу, Қарақұдық. 2) белгілі бір атаудың екінші бір таумен салыстырғанда көлемнің
үлкен екендігін білдіреді. Мысалы Қараөзек, Қаракөл. 3) кейбір өзен-көл атауының
құрамында кездесетін қара сөзі ну қалың ұғымын да білдіреді. Мысалы, Қаракамыс.
Ал “Қара Ертіс атауының құрамындағы қара сөзін ғалымдар жерасты суларынан нәр
алатын өзен ұғымынан шығарады.
“Қызыл” сөзі де өзен-көл атауларында көптеп кездеседі. Мысалы, ҚЫЗЫЛКөл
Қызылқұдық, Қызылағаш, т.б. Жер-су атаулары құрамында кездесетін кызыл мынандай
мағыналарға ие: 1) тар шатқал; 2) түбі көрініп жаткан таяз су; 3) жұқа, майда, жеңіл.
1. Судың түсі қандай?
2. Судың дәмі бола ма? Иісін сезуге бола ма?
3. Өзен-көлдердің атауларының түрлі түсті болу себебі неде?
4. Жерасты суларынан нәр алатын су атауларына мысал келтіріңіз?​

Популярно: Қазақ тiлi

• 

  Tigeriza

  10.09.2022 01:24
  Написать на казахском сочинение: когда-то давно люди верили что...
• 

  АлисаЛостек2507

  13.07.2022 15:33
  Составить предложения на казахском языке со словами отан, атамекен,...
• 

  rrurr

  08.03.2022 13:40
  Синтаксис талдау 45 быздын а.костеевтын онер муражайына баргымыз...
• 

  NoRMTaKK

  06.03.2023 05:35
  3. «Өмір болған соң, күрессіз бола ма...» деген ойды әрі қарай...
• 

  VitaVita2003

  02.12.2021 06:53
  Мәтін мазмұны бойынша үлгіге қарап, күрделі жоспар құр​...
• 

  pinashinaanna27

  06.06.2022 20:42
  1. Запишите электронные формулы атомов элементов с поряд- ковыми...
• 

  AnnaDor

  03.05.2022 15:41
  Что значит : я гёрл ин ред ?​...
• 

  Romangritsak13

  16.06.2022 06:43
  Назовите причины неравномерного раселения людей на земле надо...
• 

  raz1508

  12.03.2022 21:17
  Как выучить быстро произведение?...
• 

  Seregabludov98

  23.12.2021 01:45
  4.запишите в виде несократимой дроби: а)30/40=. б)12/42= 5.Решите...