ТЕСТ ТАПСЫРМАСЫ 1. Одағай сөз қатысып тұрған сөйлемді табыңыз , А ) Абылғазы , кайдан келдің ? В ) Әрине , бүгінгі жастарға білім керек - ақ ! C ) Шіркін , қазақтың келіндері - ай ! D ) Білімді адамды алған жөн . E ) Біздің халық , оның айтуынша , ақын халық екен . 2. Одағай сөз қатысып турган сөйлемді белгілеңіз . А ) Түу , есім жана кірді ғой ! В ) Ол дәмесі орнына да келді . C ) Біріншіден , ол дұрыс , D ) Өкінішке орай , олар кетіп қалды . E ) Қысқарта айтсақ , осымен іс бітті . 3. Одағай ерекшелігін көрсетіңіз . А ) Іс - қимылды білдіреді . B ) Мезгіл - мекенді білдіреді . C ) Лексикалық негізгі мағына болмайды . D ) Сын - қимылды білдіреді . E ) Заттың санын білдіреді . 4. Одағайды көрсетіңіз . A ) Сен не дедің ? В ) Қой деймін , бала . С ) Өзімдікі болса игі еді . D ) Охо , өлкемдегі өмір қандай ! E ) Достым , тыныш отыршы . 5. Одағайды белгілеңіз . A ) Найзағай жарқ етті . B ) Аһ , дүние - ай , өтерінді білдім бе ? C ) Қорыта айтсақ , оныкі дұрыс , D ) Түріме қарамай , сондай кесірмін , E ) Әке , айтқаныңыз дұрыс екен . 6. Тыныс белгісі дұрыс қойылған одағайды табыңыз . А ) Moh моһ , менің асау тайым . B ) Мен не қылдым , япырмау ? C ) Алма , алманы әкел . D ) Бәрекелді мынау , Қызық екен . E ) Ей акку , сәлем деші жолыққанда​

Жарақаттанғандарға алғашқы дәрігерлік жәрдем көрсету жарақаттанған жерді тазалап, оны ластамаудан басталады. мүмкіндігінше жарақаттанған жердегі киімдерді шешіп немесе жыртып тастап тазартуға болады. жарақатты асқындырып алмау үшін оның айналасын жуып, қолда бар дәрі-дәрмекті пайдалану керек. сүйек сынған болса, оны қозғалтпай қатты заттарды пайдалана отырып, таңып тастауды ұмытпағаны жөн. таңып байлау жарақаттың түріне, оның орналасқан жеріне байланысты. ес-түсінен ажырағанмен, оның жүрегі әлсіз соғып тұрғанын, өкпенің тыныс алуын байқауға болады. мұның бәрінде тыныс алу жиілейді немесе баяулайды, кейде тіпті тоқтап қалуы да мүмкін. мұндайда қан қысымы төмендеп, жоғары көрсеткіші 80-90, төменгісі 0-ге түсіп кетеді. тері бозарып, денеден мұздай тер шығады. көздің қарашығы үлкейіп, қараңғы мен жарыққа ешқандай жауап әрекеті байқалмайды. денесі біртіндеп мұздап, жүрек соғуы мен тыныс алуының тоқтауына әкеліп соқтырады. клиникалық өлім кезінде тез арада жедел медициналық жәрдем көрсетілмесе, ол биологиялық өлімге ұласып кетуі мүмкін. мұндайда жүрекке сырттай массаж жасау және қолдан тыныс алдыру жүйесіне көшкен жөн. ол үшін «ауыздан ауызға» ауа үрлеу, алақанды жүрек тұсына қойып, 5-6 рет кеудені қатты қысу керек. жүрекке сырттай 5-6 массаж жасаудан кейін 1 рет өкпеге ауызбен үрлеген дұрыс.осылайша алғашқы тыныс алғанша және жүрек соққанша медициналық жәрдем жалғасқаны жөн.