Кобланды батырдын бетин сипаттау​

нағыз батыр ол қылыш емес шоқпар ұстаған түрі нағыз Қазақ

Тоқтарбайұлы Қобыланды (XV ғ.) – аты аңызға айналған халық батыры. Шыққан тегі – Қыпшақ, оның ішінде Қара Қыпшақ. Халық жадында сақталған әңгімелерде, халық шежірелерінде оны көбіне «Қара Қыпшақ Қобыланды» деп атайды.

Шежіре деректеріне қарағанда, Қара Қыпшақ Қобыланды Жошы ханның Шайбан деген баласының тұқымы Әбілхайыр ханның тұсында (XV ғасыр) өмір сүрген, ханның белгілі қолбасшыларының бірі болған адам. Қазақ хандығының бөлінуіне де осы Қобыланды батыр себеп болған деседі. Бұл жөнінде Шәкәрім шежіресінде: «Біздің осындағы арғындардың атасы Дайырқожа Әбілхайыр ханның сүйікті қазысы екен. Билікті әділ айтқандықтан Ақжол би атаныпты. Және Қара Қыпшақ Қобыланды да ханның сүйікті адамы екен. Екеуі іштей жауласып жүргенде, бір күні Қобыланды Дайырқожаны далада өлтіріп кетіпті. Мұны әз-Жәнібек хан біліп, Қобыландыны шариғат бойынша қысас қылып өлтіруге сұрапты. Әбілхайыр берейін десе, көп қыпшақ бұзылатын болған соң, бере алмай, үш кісінің құнын ал деген соң, бұған Жәнібек өкпелеп, бөлініп кетеді» деген дерек беріледі. Бұл оқиғаның тарихи шындық екенін Дайырқожаның әкесі Қотан жыраудың өлген баласының денесін айналып, қайғырып, қан жұтып жүріп айтқан:

"Қара Қыпшақ Қобыландыда нең бар еді, құлыным?Сексен асып таянғанда тоқсанға,Тұра алмастай үзілді ме, жұлыным, —”

деп басталатын толғауы да дәлелдей түседі. Қобыланды батыр жайында екінші бір дерек көзі — қазақ халқының қаһармандық жырларының бірі — "Қобыланды батыр" жыры. Бұл мазмұны жағынан да, басқа батырлық жырларға қарағанда шоқтығы биік тұрған халықтық шығарма, ерлік эпопеясы. Бұл жырдың оқиғаларына қарағанда, Қобыландының ерлік жолы қазақ елінің сол кездегі сыртқы жауы — қызылбастар (парсылар) мен олардың шапқыншылық жасаған ханы Қазанға қарсы күресінен басталады. Оның бұдан кейінгі шайқасқан батырларының атына қарап, олардың атақты Едіге батырдың тұқымдары екенін аңғаруға болады. Қобыланды батырдың Орақ батырмен дос болып, Алшағырмен жауығуы — Қазақ хандығының өзара іштей екіге бөлінген Ноғай ордасының бірін қолдап, екіншісімен соғысып жатқан тарихи кезеңін алға тартады. Мұның бәрі Қара Қыпшақ Қобыланды батырдың аңыздық негізде қиялдан туған кейіпкер емес, өмірде болған, ерлік істерімен еліне танылып, құрметіне бөленген хас батырларының бірі болғанын дәлелдейді. Және де қазақ халқының қалыптасуына үлкен үлесін қосты.

Художественный мир «Дома над морем» Нины Дашевской строится из множества деталей. Центральные образы обозначены в самом названии рассказа: это дом и море. Внешнее описание жилища старика удивительно напоминает хрестоматийные строки из поэмы «Мцыри» М. Лермонтова («Казалось, приросли к скале две сакли дружною четой»), однако связь с традиционным пониманием дома как символа семьи, уюта и защищённости в первой части рассказа нарушена. Старик не может понять своего правнука, он будто бы и не до конца осознаёт его роль в своей жизни, не до конца ощущает родство («выходит, правнук»).

Старик напряженно размышляет о характере внука; его мыслей так много, что они врываются в авторский текст несобственно-прямой речью («Что в голове — не поймёшь»). Внук тоже воспринимает прадеда по-своему, имеет личную точку зрения на окружающий его мир: дедушкины инструменты он рассматривает «вежливо», а от горячего кофе ему отказаться «неловко» — это смущение.

Море в рассказе — носитель мудрости, судья. На него смотрит старик, к нему обращен окнами-глазами дом, в него летят камешки, брошенные Джорджем: всё ищет у него ответа. Образ моря как мудрой и непознаваемой стихии здесь приближается к его интерпретации

Чрезвычайно важна роль озвученной стариком сказки, ведь это история о себе самом. Подобно морю, он живёт долгие несчётные годы, не помнит пытается докричаться, «дошуметься» до кого-то, но не может. Если образ прадеда для читателя ассоциируется с образом моря, то, с точки зрения самого персонажа старика, как бы изнутри его, можно сделать подобное сближение — это внук и пианино

В рассказе осмысляются связь между природой и человеком, существование разных языков, а также родовая память. Следует отметить, что размышления о последней характерны для современной российской прозы в целом.