Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін қойып, сөйлемдерді жазыңыз. Даладағы қой жайлаудағы сиырға шауып жылқыға шейін жеді. Адамдар мылтық атып қорқытты одан жас қанбады. У берді оны да жемеді. Қойшы айғайлап бұған қарсы шықты. Көксеректе қазір бұрын білінбеген долылық жайындық бар. Бала аттан аударылып жерге құлады. Ырылдап баланы бас салды. Қойшы ауырып әкесі бір күнге қойға жіберген. Үстіне қасқыр төніп келгенде көзі бір ашылып бір жұмылды. Ауылдың атақты аңшылары Қасен мен Бейсенбай аңдып жүріп Көксеректі өлтірді.​

Құстар өзгеше болып жаратылған құбылыс иесі. бейне біздің аспан әлеміндегі қорғаушымыз сияқты. сияқты емес солай да. себебі көк аспан олардың туған мекені. көкті құссыз, құсты көксіз елестету қиын. біздің көгімізде құстар сайрап жүрсе, жердегі да тыныш, бейбіт өмір сүре алады. біз көкке қарағанда көзіміз ең әуелі ұшқан құсқа түседі. көп жағдайда күйкі тірлікпен олардың тыныс - тіршілігіне мән беріп, тіпті көкке көз тастап, бір де қарамаймыз. ал, олардың көкте ұшқанын, жерге қонғанын зер салып, бақылап қарайтын болсаң, олар бейне бір жұмбақ құбылыс сияқты. ешнәрсені ашып айта алмайды. қуанышы да, реніші де ішінде сияқты. бір құдіретті күшің болып, құстардың тілін меңгеріп алсаң, яғни құстардың тілін түсінер болсаң, тіпті басқаша әлемде өмір сүрген болар ма едік. өзім солай ойлаймын, себебі, құс киелі жануар. құстар қос мекенділерге жатады. яғни жер де, көк те құстың мекені болып саналады. көк - құстың еркін мекені. ал жерде көктегі сияқты емін - еркін сайраңдай алмайды. себебі жерде оларға төнетін қауіп көп. құстарды көбіне жердің бетінде жүргенде бірден ұстап алу қиын. себебі құстар көп жағдайда үркіп тұрады. солай үйреткен де. кейбір құсты ебін тауып ұстап алса, оларды ойыншыққа айналдырып, алғымына жіп байлап, қанатын кесіп қорлағысы келеді де тұрады. құстарды үркек қылып қойған өзіміз. олар неге көрсе үрке қарайды? олар өте сезімтал. қай жер өзіне құт - мекен бола алатынын ерте бұрын - ақ сезген. сөйтіп, олар көкте қанаттарын оңды - солды сермеп ұша алады. өйткені оларға көктен төнетін ешқандай қауіп жоқ. орнитология - құстардың , , жер бетіне таралуын зерттейтін ғылым саласы. олар зерттеген құстарын мынадай топтарға бөлген. мысалы, жүгіретін құстар, ұшатын құстар, ашық далалы алқаптардағы құстар, жыл құстары, қыстап шығатын құстар, сұңқартәріздес, тырнатәріздес, жапалақтәріздестер, торғайтәріздестер деп бөлген. биолог мамандар құстарға төнген мынандай қауіптер дерегін келтіреді. яғни, қоршаған ортаның ластануынан, құстардың көптеген түрі жоғалу үстінде. себебі олардың мекен ететін ағаш жапырақтарына дейін қысқа болып тұр. ал ң серуені кезінде, құстардың ұяларын бұзып, құстарды үркітіп, мекен - жайларын ауыстыруға әкеліп тірейді.