аннасукманова020508

17.09.2022 11:57

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

3-тапсырма. Мәтіннің ішінен есімдіктерді тауып, теріп жазыңыз. Арал қасіреті
Ой, дариға-ай!.. Өткен күнде белгі жоқ. Қазір ол күндер көрген түстей көзден бір-бір ұшты да кетті. Шіркін, ол кездегі өмірдің несін айтасың! Онда жарықтық кәрі теңіздің бағы басында. Күрпіген қос дарияны қатар емген телегей теңіз қыста да, жазда да кенерінен асып, ісініп, ыңыранып жатқаны.
Шіркін-ай, ол кезде бұл өңірдің кісілері қандай еді! Күнге күйіп, жел қаққан, өңшең сіңір қара кісілер оқта-текте соғып тұратын лай балыққа аулары майланғанда өлгенін білмей рухтанып кететін еді-ау! Қанаты сатырлап ақ шағалалар да көк теңізде қиғылық ұрып жатқаны. Ақ пен қызыл арасында беттақтаймен бірдей боп балыққа толған қара қайықтар біріне-бірі құйрықтасып келіп жататын!
Сонан бері... Иә, сонан бері, міне, жиырма жыл. Жиырма жылда ел өзгерді. Жер өзгерді. Ауа бұзылды. Осы елдің ішетін суы уға айналды. Теңіз тартылды. Теңізге құятын екі ұлы өзеннен қайсы жылдары сыңар тамшы да тамбай қояды. Суы шағын Сырдария түгіл, ағыны қатты Амударияны айтсаңшы. Баяғы Македонский заманында Жойқын атанған, өзі де жойқын десе жойқын дарияның толқыны ақ езуленіп, екі жағасына бұрқырап ұрып жататын қатты ағысына қайық салса шапқан аттай ала қашатын ағыл-тегіл суын кеше жарық дүниенің жарым-жартысын билеп тұрған құдіретті ұлы елдің басшылары кері ағызып, Қарақұмға – қара құрдымға бұрып әкетті. Бас аяғы жиырма жылда теңіз жары ортасынан төмен түсіп, суы ашыды. Азған теңіздің азғантай балығы кең далада құрық көрмей тағыланып кеткен түз қашағанындай. Қашаған балықты қуып аулаған бұл елдің ер-азаматы ебіл-себіл. Қыс демей, жаз демей теңіз кезіп тентіреп жүргені әне!
Бұл өңір жиырма жылдан кейін осылай болып жатыр. Ал ертең ше? Ертең тағы да жиырма, елу жыл өткесін теңіз әбден тартылар-ау. Аққұба жігіт анада айтса айтқандай, тартылған теңіздің түбіне түз айналып, Арал өңірінің аңызақ аптабы күн-күн, түн-түн азынап соғып бергенде не болады? Арал тұзы қазір Қарақалпақ пен Қызылорданы тұншықтырып жатыр. Сол тұз ертең...