"аралым айдын шалқарым эссе "100 слов​

Аралым – айдын, шалқарым» деп кезінде Қасым Аманжоловтан бастап талай ақындар жыр арнаған Аралдың экологиялық проблемасы әлем жұрты алаңдайтын өзекті мәселеге айналды. ХХ ғасырдың 60-80 жылдары Әмудария мен Сырдария өзіні бойындағы халықтың саны 2,2 есеге артып, суға қажеттілік өсті. Соның салдарынан теңізге құйылатын су мөлшері азайды. Яғни қос өзеннің суын бел ортадан бөгеп, күріштік пен мақта алқаптарының көлемі артты. Мұндай антропогендік факторлардан теңізге 1960-1965 жылдары 44 мың текше метр су кұйылса, 1974-1978 жылдары 13 мың текше метрге азайды. Тіптен 1990 жылдары судың мөлшері екі есеге кеміді. Нәтижесінде Аралға құйылатын судың 89 пайызға азайып, теңіздің су айдыны 30-200 шақырымға дейін құрғады. Судың тұздылығы 40 пайызға дейін артты. Осылайша, Арал шөлге айналып, құрғап қалған теңіз түбінен жыл сайын зияндылығы жоғары 2 млн тонна тұзды шаңдар көтеріліп, экологиялық зардапты аймақ атанды. Экологиялық дағдарыс салдарынан Арал өңірінде адамдардың денсаулығы күрт төмендеп, аурушаңдық белең алды. Аралды құтқару – әлемді құтқарумен пара-пар мәселеге айналды.

Судың адам өміріне маңызы. Су — керемет, сирек кездесетiн минерал! Ол қатты, сұйық және газ сияқты күйде болатын жалғыз минералдардын бірі.

Су — жақсы энергия ақпараттық сақтаушыларының бiрi. Ол адам бойындағы энергияны өзіне сіңріп алатындығы ғылыммен дәлелденді.

Барлық малдар және өсiмдiтер, жанды заттар заттар сулардан тұрады: малдар — 75%ке, балық — 75%ке, медуза — 99%ке, картоп — 76%ке, алмалар — 85%ке, қызанақтар — 90%ке, қиярлар — 95%ке, қарбыздар — 96%ке.

Адам организм 86%сдуан тұрады. Су мөлшерi әр түрлi мүшеде, әр түрлі көлеиде болады:

бауыр — 69%ке дейiн бұлшық еттер — 70%ке дейiн ми — 75%ке дейiн бүйректер — 82%ке дейiн қан — 85%ке дейiн.

А ң бас экологиялық мәселелерi:

экологиялық таза азықтар жоқ

төмен сапалы ауыз сулар, тұрғынның денсаулық жағдайының негiзгi белгiсi,

дәрiгерлiк және әлеуметтiк сипаттың мәселелерiнiң аласа шешiмi.

85% барлық аурулардың әлемiнде сумен берiледi. Жыл сайын 25 миллион адам сумен тараланатын аурулардан өледі. Адам күнделікті өмірде суды пайдаланады. Ол iшу және азық үшiн оны қолданады, жуыну үшiн, қыстыгүнi — жылыту үшiн.

Бiз судан 80%ке тұрамыз. Су — бiздiң дене құрастырылған бас материал.

Суы адамы үшiн алмастырылмайтын, темiр, газ, көмiр, мұнайға қарағанда бағалырақ жаратылыс байлығы болып табылады,

Адам организмдағы судын пайдалылығы:

Энергия айналымын өзгертуге көмектеседі,

организмға нәрлi затты сiңiруге көмектеседi,

тыныс үшiн оттектi дымдайды

дене ыстығын реттейдi

зат алмасуда қатысады

тiршiлiк маңызды органдарды қорғайды

буындар жағады

организмнан әр түрлi қалдықтарын шығарады

Микроскоппен қанның көп жылдық зерттеулерi организмның құрғатуы, сусыздануы және қанның келесi ашуы қазiргi ауруларды көпшiлiктiң себеі екені дәлелденді. Су буындарды тазарту үшiн қажеттi, барлық органдар мен жүйелер құрылысын маңызды болып келеді

Бiздiң өмiр барлық процесс — бұл кеуiп кетудi процесс: сақтаудың парыздың жанында кез келген көкөнiс және жемiс өз сырт пiшiнi жоғалтатын адам тыржиған да қағырланады. Омыртқаның остеохондрозы — ғажайып мысал, кеуiп қалу омыртқа аралық дисктiң сүйек нәзiк пластинкасының құрғақ сүйекке айналуы.

Судағы ересек адамның тәулiктiк қажеттiгi — дене салмақты 1 кг-ға 30-40 грамм. Судағы организмның күн сайынғы қажеттiгi 40% шақты азықпен қанағаттанады, бiз өңге әр түрлi сусындардың түрiнде қабылдауымыз керек. 50% шақтыдан нанда ботқалардағы 80% суға дейiн болатынын көңiл қоймастай емес, етте — 58-67%, көкөнiстер және жемiстердегi — 90% суға дейiн, яғни қурап қалған тағам судаң тұрады.

Адам күніне суды 1, 5-2 литр жоғалтады. Демек соншама оған су iшуi керек.

Сонымен қатар суды тек қайнаған түрде ішу керек. Өйткені суда әр түлі зиянды микроорганизмдер болуы мүмкін.