Ұлы жүздің Ресейдің қол астына өтуі үшін қандай алғышарттар қалыптасты?​

Ұлы жүзің Ресейге қосылуы - Ұлы жүз руларының Ресей қол астына қарауы. Жетісудың Ілеге дейінгі бөлігі 18-ғасырда Жоңғар билігінде болды. Ол кезде Ұлы жүз ханы Жолбарыстың қол астында Ташкент төңірегіндегі шағын ғана аймақ бар еді. Жолбарыс хан орыс елшісі М.Тевкелевтің Кіпті жүзге келгенін біліп, оған Ресейдің қол астына кірудің шартын анықтау үшін үш старшын аттандырды. Осы кезде Ұлы жүздің атақты билері — Төле би, Қодар би және Сатай, Бөлек, Хангелді батырлар өздерін Ресей азаматтығына қабылдау жөнінде император Анна Иоановнаға жолдама хат жолдады. Олар Әбілқайыр хан мойындаған шарттар негізінде Ресей мемлекетінің құрамына кіруге тілек білдірді. 1834 жылы 20 сәуірде император Анна Иоанновна оларды Ресейдің қол астына қабылдау жөніндегі грамотаға қол қойды. 1842 жылы Ұлы жүз руларының төрт старшыны Ресейдің қол астына қарау жөнінде ант берді. Бұл кезде Жетісудың көптеген бөлігінің Жоңғарлар билігінде болуы Ресейге қосылуға бөгет жасады. Сонымен қатар Қоқан ханы мен Хиуа билеушілері едәуір қарсылық көрсетгі. 1848 жылы сұлтан Сүйік Абылайханов бастаған Ұлы жүз қазақтары өздерін Ресей қол астына алу туралы тілек білдірді. Бір жыл өткен соң патша үкіметі Ұлы жүз қазақтарын Ресей азаматы деп жариялады. Бірақ бұл азаматтыққа Іленің шығыс жағын мекендеген рулар ғана өтті. 1856 жылы Ұлы жүздің Жалайыр, Албан, Дулат, Шапырашты, Ысты тайпалары Ресей азаматтығын қабылдады. 19 ғасырдың 50-жылдарында Ұлы жүздің Оңтүстік Қазақстаңдағы бөлігі Қоқан хандығының қол астында еді. Бұл аймақтарды өзіне қаратып әрі Орта Азиядағы хандықтарды өзіне бағындыру мақсатымен патша үкіметі Ұлы жүздің Оңтүстік Қазақстандағы аймағына екі жақтан — Перовск және Верный қалаларынан жорық бастады (Ұзынагаш шайқасы). 1864 жылы көктемде орыс әскері Әулие-атаны, 1865 жылы Ташкент, Перовскіден шабуылға шыққан орыс әскері Шымқорған, Жөлек бекіністерін алып, Сырдария мен Жетісудағы Ұлы жүз қазақтары түгелдей дерлік Ресей қол астына көшті.

«Избранная рада» — неофициальное правительство Ивана Грозного в конце 1540—1550 годах, термин, введённый князем А. М. Курбским для обозначения круга лиц, составлявших неформальное правительство при Иване Грозном в 1549—1560 годах.

Зе́мский собо́р — высшее сословно-представительское учреждение Русского царства с середины XVI до конца XVII века, собрание представителей всех слоёв населения для обсуждения политических, экономических и административных вопросов

Приказы — органы системного управления в Русском царстве, заведовавшие особым родом государственных дел или отдельными областями государства. Приказы назывались иначе палатами, избами, дворами, дворцами, третями или четвертями.

Губной староста — выборный представитель земской власти в Русском государстве с первой половины XVI века до 1702 года. Территория, на которую распространялась его юрисдикция, называлась губа.

Ме́стничество — система распределения должностей в зависимости от знатности рода, существовавшая в Русском государстве.

Стогла́в — сборник решений Стоглавого собора 1551 года. Решения сборника касаются как религиозно-церковных

Поме́стье — разновидность земельного владения, предоставлявшегося за воинскую или государственную службу в России в конце XV — начале XVIII веков. Европейские аналоги — асьенда (исп.); фазенда (португ.). ... По Указу о единонаследии (1714 год) поместье слилось с вотчиной в единый вид земельной собственности

Во́тчина — наследственное земельное владение. Вотчина составляла комплекс, состоящий из земельной собственности и прав на холопов. Синонимы вотчины — аллод, бокленд. С VIII—IX веков вотчина являлась господствующей формой землевладения в большинстве стран Западной Европы.

Боя́рская ду́ма — высший совет Русского царства, состоявший из представителей феодальной аристократии. Боярская дума являлась продолжением и развитием княжеской думы X–XI века в новых исторических условиях существования Русского государства в конце XIV века.