daniktsarev

25.07.2022 01:47

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

Құлпытас бейітке қойылатын тас белгі. Дүниежүзі халықтарында құлпытастың көптеген түрі кездеседі.
Ежелгі шумер, мысырлық, этрустар заманында құлпытастар адам мү-
сіні түрінде жасалды. Құлпытасқа адам бейнесі қашап салынды. Оны мәйіт-пен бірге қою дәстүрі ғұн заманы, Түркі қағандығы, қыпшақ, түркеш дәуір-
лерінде кең жайылды.
Құлпытастардың шығу тегі, рәміздік мән-мағынасы туралы ғылымда
нақты тұжырым қалыптаспаған. Қалай болғанда да, қазіргі қазақ даласын-
дағы құлпытастардың арғы тарихы сақтар мен ежелгі түркілердің тас мүсін-
дерімен, сондай-ақ көне түркі жазуы қашалған бітіктастармен байланысты
екені анық.
Құлпытастарды әрлеу, нақыштау, бедерлеу ісі сол кезеңде өмір сүрген
халықтың қолөнері мен мемориалдық үрдісі, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы мен
дүниетанымының белгісі іспетті. Мысалы, түркі жерінде ислам дінінің та-
ралуына байланысты бейнелі құлпытастардың орнына өрнекті көктастар
қойылатын болды. Ислам дінінде қабір басына белгі қоюға рұқсат етілді. Бі-
рақ аса үлкен құлпытас қойып, оған адамның, малдың немесе әлдебір зат-
тың суретін бейнелеуге тыйым салынды. Сондықтан құлпытастарға арабша
«Құран» сүрелері мен аяттар жазылды.
Түркістандағы Ясауиге қойылған құлпытаста, сонда жерленген қазақ
халқының атақты хандары мен қайраткерлерінің басына қойылған құлпы-
тастарда осы үрдіс сақталған.​