Н 3. Балқия үйіне жетсе де, ішіне кіре алмай тәлтіректеп барып
босағаға отыра кетті, иығындағы зіл көтерем күрегі де ұшып түсті

Сәукеленің күлкісі

Объяснение:

Көзіне құйылған ащы терді күйелі саусағымен анда санда бір іліп тастап Балқия — кәдімгі айнамкөз аталған Балқия келе жатты. Ол, заводтың іргесіндегі жер үйлерден өте бере, талай таныстарына кездесті, «соға кетуін» өтінген талай жылы сөздерді де естіді, бірақ ешқайсысына бұрылған жоқ. «Темірім жылап қалады ғой»,— дегеннен басқа сөз де айтпай кете берді.

Үйі қаланың шеті барып тірелген таудың етегінде еді, соған жетпей тоқтайтын емес. Тоқтамасқа әлі жоқ, әл жоқ болса да тоқтайтын түрі жоқ.

Оның қалжырағандығы сондай: иығындағы зілдей күрекпен бірге теңселіп, тербеліп келеді. Ол отызға әлі жетпеген жас болса да, өңінің тайғандығы сондай: қабығымен қатқан қара ағашқа ұқсайды, тек жанары үлкен нұрлы көзінің оты ғана жайнай түскендей.

Оның көк желкесінде булыға шыққан түтінін қазақ елінің ашық аспаны мен өр намысына бүркіп ағылшындар салған заводтың қара мұржасы тұр. Ол Арқаның өр кеудесіне қанжардай қадалып елу жылдан бері құламай тұрғанына қара қошқыл түтінін ауық ауық түйдегімен лақылдатады. Балқияның кеудесінен шыққан жалын сол қара қошқыл түтіннен де кесек.

Бұл — бірі мен бірі жалғаса, иін тіресе салынған жер үйлердің мұржасынан көк ала түтін қаптап ұшатын кешкі шақ еді. Завод мұржасынан шыққан қою түтін жоғарыдан сорғалап көп жер үйлердің төменнен көтерілген әлсіз түтінін іліп алып алысқа әкетіп жатқандай, бірақ, бәрі қосылып қаптаса да қазақтың кең даласын баса алатын емес, асқар тауынан аса алмай көк тұманданып төскейде тұнып тұр.

заводы Соран шоқысының күнгей жақ бетіндегі бір кішкене сайдың ішінде болатын. Сол сайдың өр жырасында ондаған жер үй бар. Завод иелерінің бес алты үйлерінен шыққан түтіні барлық жер үйлердің түтінінен басым, Балқияның көзі соған дейін еді, «өзі тоқтың түтіні де тоқ» деген осы екен ау,— деді ішінен. Ол аштық пен тоқтықты ойлап келе жатып үйіне жеткенін де білген жоқ.

Иә, күн шыға кеткен үйіне Балқия да жетті, шығандап барып ұясына күн де батты. Оның үйі қаңылтыр мұржасы мен тақтай есігінен басқасы аюдың үңгіріне ұқсас бірдеңе еді. Таң сәріден тұрғандар ғана сол қаңылтыр мұржадан шыққан түтінді көретін де, қайсы бірі: «Байғұс Сайдақтың өзі кетсе де оты өшкен жоқ»,— деп шүкірлік ететін.

Сайдақ өткен жылы бір ағылшынның көзін шығарғаны үшін айдалып кеткен еді, сонан әлі қайтқан жоқ. Кеткеніне сегіз айдан асып барады, сонан бері нақтылы хабар да жоқ. Оның артында қалған әйелі осы Балқия мен бес жасар баласы Темір. Ол екеуін Қазыбек дейтін Қарағандыдан осы көшіріп әкелген-ді. Қаңылтыр мұржадан шыққан түтінге де шүкіршілік ететіндердің бірі де, осы жер үйшікті салып берген де сол Қазыбек болатын.

Балқия үйіне жетсе де, ішіне кіре алмай тәлтіректеп барып босағаға отыра кетті, иығындағы зіл көтерем күрегі де ұшып түсті.

Аз дамылдап алды да:

— Темір! А, Теміржан! Кел, балапаным! Мен саған тоқаш әкелдім, келе ғой,— деді ол көкірегін жалын қанша кернесе де көтеріңкі дауыспен.

жаз   -буын жок,жуан соз,бытеу буын

ж- дауыссыз,уян

а-дауысты ,жуан,ашык,езулик

з-дауыссыз,уян 

3ерип,3 дыбыс 

кун-буын жок,жинишке соз,бытеу буын

к-дауыссыз,катан

ү-дауысты,жінішке,қыса,еріндік

н-дауыссыз, үнді

3 әріп,3 дыбыс

  құстар- құс-тар,жуан соз,кус-битеу буын,тар-битеу буын,2буын

  қ -дауыссыз, катан

  ұ-дауысты,жуан,ериндык,кыса

с-дауыссыз,катан

т-дауыссыз,катан

а-дауысты,жуан,ашык,езулик 

  р-дауыссыз,унды

3 ерип,3 дыбыс

ауа-жуан соз,3буын ,ашык буындар

а-  дауысты ,жуан,ашык,езулик 

у- дауысты,жуан,ериндик,кыса

а- дауысты ,жуан,ашык,езулик 

3ерип,3дыбыс