«Атқырылған» туралы аңыз Мәтінді оқы. Сержан қандай адам екенін анықта.

Атқырылған» туралы аңыз
Бұрынғы заманда Қорғалжын ауданы, Майшұқыр ауылында Сержан атты бай тұрыпты. Ауылдағы биліктің барлығы байдың қолында болыпты. Бай сараң адам болған екен. Бар билік қолында болғандықтан халықты қанап, қыстап ұстаған. Ауылдағы ең шұрайлы жер де, өзен-көлдер де соның қарамағында болған. Иелігіндегі суды, жерді халық пайдалана алмайтын. Себебі бай: «Пайдалансаң, ақысын төле»,-дейді екен.
Күндердің күнінде ауылда құрғақшылық басталады. Ауыл шаруашылығының егістігі тұтас шықпай, құрғақшылықпен қатар, ашаршылық азабы қатар төнеді. Дәл сол тұста қарапайым халық көмекті байдан сұрап, өзен арнасын егістікке бұруын өтініш етіп келеді. Онда бай егістікке жіберілген судың есесіне халықтан өздерінің қорасындағы малдарын алатынын айтады. Әрине, амалы жоқ халық байдың ұсынысына көнеді. Осылай малдарынан айырылып қалған халық егістігін аман алып қалады.
Дегенмен қарапайым халықтың мұң-зарына түсінбей, өзін ғана ойлаған байға да зауал келеді. Отар-отар малдары бірінен соң бірі індетке шалдығып, қырыла бастайды. Арамдықпен жиған малдан түгі қалмаған бай кедейлер қатарына амалсыз қосылады.
Кезінде «Менің көлім» деп билік жүргізген байды мұқатқысы келгендер көлді «Атқырылған» деп ауыл арасында атап жүреді екен. Кейін де сол атау көлдің аты болып қала береді.

Мәтін
сараң
әділ
еңбекқор

290

474

Посмотреть ответы 1

Ответы на вопрос:

Silwashka99

Қазақ тiлi

4,7(23 оценок)

жаратылысында қасқыр мен ит бітіспес жау. дегенмен ит қасқырдан әлсіз, оған көп бата бермейді.

иттің сырттаны болмаса, қасқырға, бөріге қарсы келгенде бата алмайтындары, тіпті иісін сезгеннен зып беретіндері көп. қазақы ортада қазақы иттер мен дүрегей төбеттердің ұяластарын ауыздандырып қасқырға салатын болған. десе де, қасқыр алатын иттер некен-саяқ.

мына бір ел аузындағы сөздерден иттің қасқырға төтеп беруін аңдауға болады: «ауыл иті ала болса да, бөрі келгенде бірігеді», «бөрібасар кетті, бөрі келіп жетті», «бөлінгенді бөрі жер».

жаратылысында қасқыр мен ит бітіспес жау. дегенмен ит қасқырдан әлсіз, оған көп бата бермейді. иттің қасқырдан қорқатыны жайында қазақы ортада мынадай аңыз бар:

«ертеректе ғұн қаласына иелік еткен бір билеушінің ң түсіне үнемі қасқыр кіріп, оны қуып жүреді екен. ң түсін әкесі жорытады. сонда : «мәртебелі тақсыр, сіздің ңызды жеу үшін бір сырттан қасқыр келе жатыр екен. ол қасқырдың қаншығы сіздің ңыздың жүрегіне жерік екен»-деп түсін жорып береді. ің сөзіне сенбеген әкесі атағы шыққан басқа көріпкелді алдырып, оған ң түсін баяндап береді. бұл көріпкел де алдыңғы айтқанды қайталаса керек. сонда амалы таусылған ң әкесі көріпкелге

«менің өлімнен құтқарудың жолын айтсаң, бар тілегіңді орындаймын» дейді. сонда «осы жерден төрт күндік жерде бір кедейдің сырттан иті бар. егер ңыз үлгеріп жетсе, сол ит қана оны өлімнен құтқара алады, ңызды тез арада аттандырыңыз» дейді. əкесі сөзге келместен сәйгүлікке мінгізіп, аттандырып жібереді.

тоқтамастан шауып, үшінші күн дегенде артынан қасқыр түсіп бастырмалата қуады. сәйгүлік болдырып шабысы бәсеңдегенде қасқыр да жетіп қалады. сонда алыстан үрген иттің даусы естіледі. иттің даусынан сескенген қасқыр тоқтап қалады. иттің даусы басылған соң қайта қуып, ға қуып жетеді де аттың құйрығынан тістеп, тартып тоқтатады. осы кезде алдынан ақсарбас төбет атып шығады. итті көрген қасқыр атты жібере сала, орнынан тұра қалады. иттің сырттаны мен қасқырдың арланы алыса кетеді. ң оқыс шыққан дауыстарына ит қарап қалғанда қасқыр оны желкеден бас салады. осы кезде иттің иесі жетіп, «қап, әттеген-ай, бекер жасадың, енді иттерге қасқыр қожалық ететін болды»-деп беліндегі кездігімен қасқырдың қарнын жарып өлтіреді. сөйтіп ит те қасқыр да мерт болады. міне осыдан бастап итті бұрын тістеп басып қалған қ. атаулыдан ит қорқатын болған екен».

Реши свою проблему, спроси otvet5GPT

Быстро
Мгновенный ответ на твой вопрос
Точно
Бот обладает знаниями во всех сферах
Бесплатно
Задай вопрос и получи ответ бесплатно

Задай свой вопрос

Популярно: Қазақ тiлi

Есть вопросы?

Как otvet5GPT работает?

otvet5GPT использует большую языковую модель вместе с базой данных GPT для обеспечения высококачественных образовательных результатов. otvet5GPT действует как доступный академический ресурс вне класса.
Сколько это стоит?

Проект находиться на стадии тестирования и все услуги бесплатны.
Могу ли я использовать otvet5GPT в школе?

Конечно! Нейросеть может помочь вам делать конспекты лекций, придумывать идеи в классе и многое другое!
В чем отличия от ChatGPT?

otvet5GPT черпает академические источники из собственной базы данных и предназначен специально для студентов. otvet5GPT также адаптируется к вашему стилю письма, предоставляя ряд образовательных инструментов, предназначенных для улучшения обучения.