Үзіндідегі кейіпкер мінезін танытатын сөз тіркестерін анықтап, қолданылу мақсатымен сәйкестендір. Сыр бойындағы қалың елдің қамын жеп, жас күнінен атқа қонып, ақ найза ұстады. Он жетіге толар-толмас кезінде айрандай ұйып отырған елге оңтүстіктегі ала шапандылардың əскері киліге кіріп, ойран салды. Жекпе-жекте бас батырына найза қадап, аттан аударды. Жағдай бұлай жалғаса берсе, тұлымды ұл – құлға, бұрымды қыз – күңге айналарын сезген бұл жігіт араздасқан ағайынды жарастырып, елді біріктірумен əуре. Арал, Сырдың кейбір салаларына бөген құрып, егіншілікпен айналысуға үндеді.

Өмірге келген соң өмірін қалай болса солай өткізбеуі тиіс. яғни саналы да жарқын өмір сүруі қажет. ол үшін ең алдымен ата-бабамыз айтып кеткендей бірінші байлық – денсаулық екінші байлық – ақ жаулық үшінші байлық – он саулық - демекші, ең алдымен саналы да жарқын өмір сүру үшін денсаулық қажет. ал сол денсаулықты сақтау – өз қолымызда, яғни өз еншімізде. қазіргі таңда аурулардың түрі көбейіп барады. "тірі түбінде бір ауырмай тұрмайды” деп данышпан ғұнидің айтқан сөзі рас сияқты. өйткені, әрбір басында өзіне белгілі бір аурулары бар. бірақ біз сол аурулардың шарықтауына жол бермей оған төтеп беруіміз қажет. яғни "ауруын жасырған өледі” (ә.науаий) деген сөзге қарсы өз бойындағы ауруы бойынша дәрігерлерден кеңес алып, білгендерден сұрап отыруы қажет. ең алдымен сәбилердің дұрыс жетіп қалыптасуына қарсы дисплазия деген аурулар бар. ол аурумен сәби күресе алмайды, ал онымен күресетін ата-анасы. бұл ауру дәрігерлердің айтуынша, әсіресе соңғы кездері арасында кеңірек тарап бара жатқан дисплазия ауруының пайда болуына бірнеше себептер негіз. олардың біріншісін экологиялық жағдайлармен байланыстырсақ, екінші себебі ағзадағы йод темір, сондай-ақ кальцийдің тапшылығына тікелей қатысты. мұның ақыры мүгедектікке әкеліп соғуы мүмкін. сондықтан ң сауығып кетуіне де өзіміз жәрдемші болуымыз керек. ауруға қарсы сылап-уқалау сәбидің екі аяғын тізесінен кісен секілді темірмен керіп қою керек. ал енді еліміздегі қ жағдайдың өзгеріп нарықтық қатынастардың , қоғамның әлеуметтік тұрғыда жіктеле бастауы ол мүмкіншіліктердің бірдей болмауы және осы теңсіздіктің ң тұлға болып қалыптасуына да өз ықпалын тигізетіні анық. ал бұл кәмелетке толмағандар арасында қылмыстың көбеюіне әкеліп соғады. есірткі құмарлық жасарып келеді. бұл – дабыл соғарлық жағдай. бүгін республикамыздағы тұрақты есірткі құмарлардың 2/3 бөлігін жасөспірімдер мен 25-30 жасқа дейінгі жастар құрайды. да есірткіні тұтынатын жағдайларда болады. мамандардың айтуынша есірткіні татып көрген немесе оқтын-оқтын тұтынған ң жартысынан астамы 13-17 жаста жасаған. есірткі құмарлықтың үдеп бара жатқаны қылмыстық ахуалдың күрт нашарлауына тікелей әсер ететіні анық