Қандай жануарлар киелі деп саналды. Неге. ​

Киелі жануарлар– айрықша қадірленетін тіршілік иелері. Қазақ халқының дәстүрлі наным-сенімінде, әдет-ғұрпында киелі жануарлар – жақсылықтың жыршысы, берекенің бастауы, бақыт әкелуші, ырыс-құттың нышаны. Ш. Уәлиханов “Қазақтардағы шамандықтың қалдығы” атты еңбегінде: “Қазақтар киеге үлкен мән береді. кейбір жануарлар мен құстарды, көшпелі тұрмысқа қажет заттарды киелі деп қастерлейді. Осы аталғандарды құрмет тұту, ырым жорасын жасап тұру, а байлық пен бақыт, құт әкеледі деп түсінеді. Ал осы кәделерді ұстамау, киелерді құрметтемеу – жоқшылыққа душар етеді. Сондай құдіретті күші бар жан-жануарлардың киесі бар дейді, ал олардың өзін киелі деп атайды. Жан-жануарлардың киесін қадірлемеу – киенің қаїарын туғызады. Киенің ашуы, қаїары – кесір деп аталады”, – деп түсініктеме берген. Киелі жануарлар ды ғыл. тілде зоолатрия деп атайды. Ол гректің “zoon” – жануар “latreіa” – құрмет тұту, табыну деген сөздерінен шыққан. Ежелгі дәуірде аңшылықпен айналысқан адамдар өздері аулайтын жануарлардың кейбіреулерін киелі санап, оларға табынатын болған. Оны сол дәуірде үңгірлер қабырғаларына немесе жартасқа қашап салынған суреттерден айқын көруге болады. Қазақ халқының наным-сенімдеріндегі К. ж., көбінесе, діни ұғымдармен байланысты қалыптасқан. Халқымызда Киелі жануарларға құмырсқа, өрмекші, дәуіт, тасбақа, қарлығаш, үкі, бүркіт, ұлар, аққу, дегелек, тырна, арқар, киік (ақбөкен), құндыз, төрт түлік мал жатады. Мыс., өрмекші Мұхаммед пайғамбарды (ғ.с.) жаудан құтқарса, ал дәуіт – құс ұясындағы жазықсыз қызылшақа балапандарды құтқарушы, қарлығаш – адамның досы, аққу – пәктіктің нышаны, т.б. Киелі жануарлар ұғымы дүние жүзінің көп халықтарында бар, ол – наным-сенімнің, табиғат туындыларына деген табынудың, оны құрметтеудің, қорғаудың бір көрінісі.

Лебедь.JPG

я расскажу то, что знаю о нем. наурызбай батыр происходит из рода шапырашты, прославился в годы противостояния казахов с джунгарами. известно, что он в личных поединках убил двух джунграских батыров где-то в алматинской области, карасайском районе. те же, кто отдал все силу и душу за счастье казахского народа - каракерей кабанбай, канжыгалы богенбай, шапрашты наурызбай - живут в сердцах потомков. их помнит казахский народ и сегодня.