Флэшик

12.04.2023 12:59

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

Оқылым: Мәтінді екі рет оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Қазақ тілінің жазу тарихында әліпби жүйесі бірнеше тарихи кезеңдерді басынан өткізіп, ұлттық әліпби деңгейіне жеткен. Бірнеше ғасыр бойы қазақ халқы араб графикасына негізделген әліпби жүйесін пайдаланып келген-ді. 1929-40 жылдар аралығында латын графикасына негізделген әліпбиді жазу жүйесіне енгізіп, 1940 жылдан бері қарай кирил графикасы әліпбиін қолданып келеді.
Қазақстан жерін жайлаған көне ғұн, сақ тайпалары (б.з.б. 5 – 4 ғ.) пайдаланған көне “Есік жазуы” ең көне жазуы болып саналады. Көне замандағы қазақ ру-тайпаларының түркі дүниесіне ортақ Орхон-Енисей, Талас ескерткіштеріне негіз болған “руна” жазуы (5 – 12 ғ.), көне ұйғыр жазуы, 8 ғ-дан бастап күні бүгінге дейін қолданылып келе жатқан араб жазуы, (Қытай қазақтары ағарту жүйесінде) бір кездерде (1929 – 40; Қытай 1960–1970) қолданыста болған латын жазуы, кириллица жазуы (1940 жылдан кейін) – осылардың бәрі Қазақ жазуының негізі болып саналады. Араб графикасына негізделген қазақ әліпбиін кезінде А.Байтұрсынов реттеп, тіл ерекшеліктеріне сай жетілдірді, ол 30-жылдарға дейін “төте жазу” деген атпен қолданылып келді. Бұл жазудың емлесі морфологиялық дәстүрлі шарттарға негізделген. 1940 ж. орыс графикасы негізінде қалыптасқан қазақ әліпбиі мен орфография. емлесіне әр кезде (1957, 1970), әр түрлі өзгерістер енгізілді. Кириллица негізіндегі жазудың қазақ тіліне тән ерекшеліктердің бәрін дұрыс көрсете алмауына байланысты кейінгі жылдары (1993 жылдан бастап) қазақ ұлттық жазуын латын графикасы негізіне көшіруі басталды.

1. Мәтінге ат қой.1 б Озаглавить текст
2. Мәтіннің түрін ажыратыңдар. Определи стиль текста
А.әңгіме В. Сұхбат С. Ертегі Д. Мақала - 1б
3. Дұрыс жауабын табыңдар. – 2б
1.1929-1940 жылдар пайдаланған әліпби негізделген графика
Латын графикасы
Араб графикасы
Кириллица графикасы
2.Араб графикасына негізделген қазақ әлипбиін жасаған ғалым
Абай Құнанбайұлы
Мағжан Жұмабаев
Ахмет Байтұрсынұлы
4.Бос орынға қажетті сөздерді жазыңдар. - 3б
Вставить нужные слова
1. Қазақ тілінің жазу тарихында әліпби жүйесі тарихи кезендерді өткізді. 2. Қазақстан жерін жайлаған көне ғұн, сақ тайпалары пайдаланған «Есік жазуы» жазуы болып табылады. 3. Араб графикасына негізделген қазақ әліпбиі 30-жылдарға дейін деген атпен қолданылып келді.4. Бұл жазудың емлесі дәстүрлі шарттарға негізделген. 5.Кириллица негізіндегі жазудың қазақ тіліне тән ерекшіліктердің бәрін дұрыс көрсете алмауына байланысты қазақ ұлттық жазуын негізіне көшірілді.
Қажетті сөздер: латын графикасына, ең көне, морфологиялық, бірнеше, «төте жазу», негізіндегі.
5. «Әл Фараби» өмірбаяны.-8б