Орта ғасырда тұңғыш энциклопедиялық сөздік құрастырған ғалым – Махмұт Қашқари. Ғалым «Диуани лұғат ат түрік» ( «Түркі тілінің сөздігі») атты сөздік жазды. Орта ғасырларда Ұлы Жібек жолының ықпалымен түркі тілі халықаралық тіл деңгейінде қолданылған. Ғалымның сөздігі түркі тілдерін танытуға арналған. Осы еңбегі арқылы Махмұт Қашқари адамдарды өнер-білімге, әдептілікке шақырған. Тұңғыш рет түркі халқының географиялық картасын жасаған. Ал Жүсіп Баласұғынның есімі әлем тарихында «Құтты білік» дастаны арқылы қалды. Бұл дастан Атазаң қызметін атқарған. «Құтты білік» - әлем тарыхында өзіндік орны бар еңбек.

Оқулық  – оқу бағдарламасы мен дидактиканың талаптарына, оқыту мақсатына сай оқу пәнінің мазмұнын ғылыми негізде, жүйелі баяндайтын кітап. оқулық оқу орындарының типіне қарай (бастауыш, орта, кәсіптік-техникум, жоғары оқу орындары) жасалады.[1]  әр түрлі ұлт мектептері үшін нақты ұлттың ана тілі мен әдебиетінің ерекшеліктерін ескере отырып оқытылатын  ағылшын,орыс тілі, т.б. оқулықтар шығарылады. оқулыққа мынадай педагогикалық талаптар қойылады: оқу материалдарының қазіргі ғылым мен технологияның дәрежесіне сәйкес баяндалуы; жоғары идеялылығы, тәрбиелік міндеттерге сәйкестігі; мазмұнының бағдарлама мазмұнына сәйкес әрі түсінікті болуы; материалдарының  оқушылардың  жас және танымдық ерекшеліктеріне сәйкес баяндалуы; дәл және анық, нақты қорытындылар, ережелер, заңдар мен анықтамалардың баяндалуы, тілдің жатық, әдеби және ықшам болып, оқушылардың ұғымына сәйкес келуі; оқу материалын меңгеруді жеңілдететіндей иллюстрация,  сурет, кесте, диаграмма, сызба  мен сызулардың болуы; сыртқы пішінінің (қағаз, шрифт, мұқабасының) ретті сәндендірілуі. негізгі оқу пәндерінің оқулықтарына қосымша  хрестоматия, есеп жинақтары, жазбаша жаттығу кітаптары, анықтама, сөздік, оқу кітаптары, тарихи және қ карталар, т.б. қолданылады.