Пятый класс казахский язык первая часть четвёртое страница третье задание

батыр—  әскери  өнерді жақсы меңгерген,  жаутүсірер ерлігімен аты шыққан,  қаһарман  ға берілетін құрметті атақ. батыр атағы  мирасқорлықжолымен берілмейді, оған әрбір жеке басының ерлігімен ие болады.  батырларды  қазақ  халқы ежелден құрмет тұтқан.

көшпелі халықтарда бүкіл өмірі соғыста өтетін, соғыс ісі атадан ға жалғасқан негізгі кәсібі болған, мемлекет билікті қолына ұстаған қоғамдық топ — әскери  ақсүйектер  болды. осы топта соғыс ісінің тәжірибесі жинақталып, әскери өнер , қару-жарақ жасаудың, оны қолданудың биік деңгейі қалыптасты. батырлар көбіне осы әлеуметтік жіктің өкілдері арасынан шықты. олардың бар өмірі елдің қонысын кеңейту, халықты жаудан қорғау жолындағы жорықтарда өткен. ел үшін жанын қиған батырлардың есімі ел ұранына айналып, халық олардың аруақтарына табынған. ата- бері қарай батыр атанып келе жатқан, ауыр жараланса да ұрыс даласын тастамағандар қара батыр не қара берен батыр, қауіп-қатерді елемей, ұрысқа жалғыз кіріп ерлік көрсеткен жеке батыр атанған.

қазақтың қаһармандық  эпостарындағы  алпамыс,  ер тарғын,  қобыланды,  қамбар, т.б. — жауына жалғыз аттанған осындай батырлар. талай рет қақпа бұзып, жау қамалына ойран салған ерлерін қазақ “қамал бұзған қас батыр” деп мақтан еткен. бағзы заманнан қазақтың көптеген батырлары жеке басының ерлігімен қатар жыраулық қасиетімен де дараланған. қазтуған,  марғасқа,  жиембет,  шалкиіз  секілді от ауызды, орақ тілді ақындар — осындай батырлар.  қазтуған  өзі туралы: “қарғадай мынау қазтуған батыр туған жұрт, кіндігімді кескен жұрт, кір-қоңымды жуған жұрт,  қарағайдан  садақ будырып,  қылшанымдысары жүн оққа толтырып, жанға сақтау болған жұрт” десе,  шалкиіз: “күлікке тастай болып тимесе, үстіме көбе сайлап кимен-ді,  дулығамның  төбесі, туған айдай болмаса, батыршылық сүрменді” дейді.  марғасқажырау — еңсегей бойлы ер  есімнің  батырларының бірі болған; қосымша батырлық.

  у этого термина существуют и другие значения, см. батыр (значения). батыр (батырь, батор, батур, богатур, боотур) у тюркских народов лихой наездник, храбрецпроисходит от заимствованного арийского бхагадар = багатар - "податель благ", господин, владетель. термин заимствован вместе с самим институтом профессионального конного воина в сплошной металлической броне - т. н. катафрактария, характерного для позднего этапа скифо-сибирского мира культур (одна из народностей мира - арьям аспа - конные арии, аримаспы геродота) . катафрактарии сарматских племен послужили образцом для рыцарства европы, востока и великой степи.