Көбеюдің қай түріне гаметалар қатыспайды

Жыныссыз көбею –

Көбеюдің  ертеректегі  жолы. Тірі ағзалар - біржасушалы  прокариоттар  осылай көбейді. Жыныссыз көбейген кезде жыныс жасушалары - гаметалар түзілмейді.

а) Қарапайым бөліну

Бактериялардың көбеюі. Бактериялық жасушаның прокариоттардан айырмашы¬лығы бар. Бұларда ядро болмайды, сондыктан онын генетикалык материалы ДНҚ-ның бір сакиналы молекуласы түрінде көрінеді. нәруызды кабығы болмағандықтан, оны тіпті хромосома деудің өзі қиын.

б) Өсімді көбею  

Бұл жоғары сатыдағы өсімдіктерде кен дамыған үдеріс. Олар, мысалы, өсімдіктердің жапырақтарынан, қалемшеле-н мұртшаларынан, тамырсабағынан көбеюі.аналық формаға ұқсас болады, сондықтан өсінді өскін (клон) деп жиі аталады. Барлық қыналар және саңырауқұлақтар қатпаршаң (слоевище) бөліктерімен көбейеді. Жануарлардың өсімді көбеюіне бүрлемелену (үзбелену) және бүршіктенуді жатқызуға болады.

в) Бүршіктену  

Аналық ағзадан бұлтиып бүршік түзілетін өсімді көбею жолдарының бірі. дене үлескілері жекеленіп, телімделеді де, телімде қажетті бөліктер мен мүшелер негізі қаланады. Губкалар, ішеккуыстылар, ашытқы саңырауқұлақтар осылай көбейеді.

г) Бүрлемелену (стробиляция) немесе үзбелену (фрагментация)

Бұл ересек дарақтың жеке үзбелері арқылы көбею жолы. Бұл көбею жолының қалпына келуден (регенерация) айырмашылығы - дарак өз денесінің бөліну үдерісін алдын ала биохимиялык жене физиологиялык тұрғыда дайындап алады Тегеріш тәрізді (сцифоидные) ішеккуыстылардың көпақты ұрпақтары, кейбір жалпақ кұрттар (16 үзіндіге үзіледі), теңіз жұлдыздары (закымдану соңынан) және кейбір буылтың құрттар .

д) Споратузу

Ерекше бейімделген жасушалар споралар түзу кезіндегі көбею жолы. Жоғары сатыдағы саңырауқұлақтарда және өсімдіктерде ол мейоз арқылы, ал төменгі сатыдағыларда митоз арқылы түзіледі. Саңырауқұлақтар және өсімдіктердің көпшілігі спора аркылы көбейеді.

е) Өсінді өскін арқылы (клонирование) көбейту

(Клонирование).Тәндік жасушадан mұmac дарақ өсіру өсінді өскіннен өсіру деп аталады. Долли қойлары тәрізді. өсімдіктерде әлдеқашан бірнеше ондаган жылдардан бері осы замангы биотехнология әдістерімен өсімді өскін алудың сәті түсуде.