"Тірлікте көп жасағандықтан көрген бір тамашамыз" Мәшһүр Жүсіп тарихи маңызы​

Қыран құс - көңіл ашар - жүйрік тазы,

Жігітті мұңайтады малдың азы.

Әркім-ақ жамандыққа көңіл берді,

Тыятын болмаған соң мүфти қазы.

Сөзі бар замананың теріс қақпай,

Жара бір-біріне айтқан назы.

Тұйғынға күшігендер ауыз салып,

Жем болып-қарға ұзаққа қоңыр қазы.

Басшымыз ел пайдасын сөйлемейді,

Білгіштер мұндайлыққа емес разы.

Көптен-көп іздегені - бүліншілік,

Қанша айтып таусылмайды еш аразы.

Данышпан, өтпей сөзі, шаһбазлардың,

Барады босқа кетіп қысы-жазы.

Ғақылсыз, аңқылдама құлап жарға,

Көбі - әркімнің аузында, өзінде - азы.

Әлі жүр біздің қазақ қоршылдықта,

Қор болып өрге баспай өнерпазы.

Әр істі ойлау керек әуел бастан,

Не пайда өнері жоқ жігіт, жастан?

Мәз болма мұнарланып көрінгенге

Кісі жер жемісі жоқ, тау мен тастан.

Дос қой деп, ішкі сырын түгел айтып,

Опық жеп жүрген жан көп аңдамастан!

Бір өрттен қалмайтұғын қалың қаудай,

Баянсыз, бақ-дәулетке болма мастан!

"Жау қайда - жар астында",- деген сөз бар,

Аяқты, баспа қадам, байқамастан.

Көз тігіп қарағанмен, көңіл бермес,

Не пайда нұр сипатты,сүмбіл шаштан?!

Біреуге селбесейін деп ойласаң,

Өзіңді жұтып қояр шайнамастан.

Сөз жөнін құрбыларға айта қалсаң,

Күн бұрын, ашуланар, ойнамастан.

Зиянға біздің қазақ аяқ басар,

Соқтығып өз пайдасын ойламастан,

2

Жігіттер, жақсы қайда үлгі шашқан

Жүдеген мұңлылардың көңілін ашқан?!

"Анау озық, мен кейін қаламын",-деп,

Кез салып, бірін-бірі шамаласқан.

Сүрініп ат аяғы кетер болса,

Дұшпан түгіл, досың да табаласқан.

Бұл жұртта сұмырай нәрсе толып жатыр,

Өтірік, ұрлық, өсек араласқан.

Өңшең сәурік, текешік, бұқашықтар,

Бір-бірін соғып, шаншып, жараласқан,

Жақсыны өзі болған, көре алмаған,

Өрт қойып жан-жағынан қамаласқан.

Ақылшы шықты бізге үй басынан,

Өзі боп өз үйінде(ойында) жұрттан асқан.

Биге - пара, байларға өсім болды,

Бой тартып, арамдықтан, бар ма қашқан?!

"Сен кімнен қорқасың?!"- деп, жел береді,

Кісі жоқ, қой дейтұғын, жұртты басқан, "

Пәленше солай дейді, мен қайтем?!"- деп,

Жылқыша изеп басын, ақылдасқан.

Біреудің адасуын біреу қоттап (құттап),

"Пәлі,- деп, - бәрекелді!",- мақұлдасқан.

в период с 13 по 15 века в причерноморье появились итальянские фактории, флагманами которых являлись генуя, венеция. это произошло из-за того, что в начале 13 века крестоносцы захватили константинополь, а потом проникли в крым и на азов. первая фактория была около таганрога и называлась порто пизано. надо отметить, что основание факторий проходило в конкурентной среде между генуей и венецией. однако, венеция получила разрешение на установку факторий на 60 лет позже. золотоордынские ханы заключили с генуей и венецией договоры и получили разрешение на фактории в крыму и на азове. основным городом для генуи был каффа, а для венеции – солдай и трапезунда. в целом, факторий было около 40 штук.