Кейде ғұмыр кірпік ұшында тұрады.
Көзіңді ашып-жұмғанша... Мәселені сағаттар емес, минуттар емес, секундтар шешетін

уақыт болады.

Бала Тоқтар Теміртауға келгенде, Қарағандыдағы аэроклубқа жазылып, кеудесіне
ұшқыш болсам деген үкілі үмітті қондырғанда мұндай жағдайлар болады дегенді қаперіне әсте
алмаған да шығар-ау! Алғаш жасы жетпегендіктен парашютшілер секциясына жазғанда,
аэродинамика дегеннің не екенін ең алғаш білгенде, парашюттің қалай қалықтайтынын тұңғыш
сезінгенде адам өмірінің кірпік ұшына байланған нәрсе екенін аңғарып үлгермеген де болар.
Адамның жаны мұрнының ұшына келетін кез. Ойпыр-ай, әлгі МИГ-29 ұшағын шторм
уақытында крейсер палубасына қондырған ерлігі ерен болған екен. Қара теңіз – теңіз біткеннің
ішіндегі қанқұйлысы. Алапат теңіз дауылы тұрғанда корабльдер желге қаңбақтай ұйытқып кетер
еді. Шторм кезінде жал-жал толқын пайда болады. Бұл, әрине, мұхит толқынынан шағындау
болғанымен, зардабы зіл-батпан. Бірінің артынан бірі келіп ұрғанда корабльдің пәрша-пәршасын
шығаруға шамасы жетер-ді.

Тоқтар Әубәкіров сондай сұрапыл теңіз дауылы ышқынып тұрған шақта дыбыстан
жылдам ұшатын ұшақты кеме үстіне қондырып үлгерген ғаламат ерлік жасаған. Әдеттегі сынақ
ұшуы деп есептелгенімен осындай күрделі жағдайда ұшақты кеме үстіне қондыру таза жүрек
жұтқандық қой!

Судың жал-жал толқындарының салмағына ұшақтың салмағы келіп қосылғанда 80
мың тоннаға тең келерлік жойқын жүктен кеме шайқалғаны сондай: қауырсын секілді шырқ
айнала жөнелген ғой. Тоқтардың бойына сонда да үрей ұя салып үлгермеген. Қорқыныш,
үрейлену сезімі ұшақ қонған соң барып келсе керек. Япыр-ау, мен мұнда қалай тап болдым, бұған
қонып нем бар? – деген ой ең соңынан келгенде қыр арқасын қара тер басқан...
Гиннесстің рекордтар кітабына кірген ерлігін де осы ұшақпен жасады.

1. Мәтінде Т. Әубәкіровтың қандай ерлігі сипатталады? В чем героизм
Аубакирова?
А. әскер бастаған
В. манаптарды бағындырған
С. ұшақты кеме үстіне қондыру
Д. бәйгеден озып шыққан

Объяснение:

Сабақтың тақырыбы: Қонақты қарсы алу дәстүрі. Қазақ халқының қонақ күту ерекшелігі.

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік. Оқушыларға жаңа материалды меңгерту. Оқушыларға қазақтың салт - дәстүріндегі қонақ рәсімін тереңірек таныстырып білімдерін кеңейту. Жалпы қазақ қонақжайлылығы туралы толық мәлімет беру.

2. Дамытушылық. Оқушылардың сөздік қорын молайту, ой - өрісін, логикалық ойлауын шығармашылық қабілетін дамыту.

3. Тәрбиелік. Оқушыларды адамгершілікке, мәдениеттілікке, салт - дәстүрлерді қастерлеп құрметтеуге баулу, оқушыларды ұлттық салт – дәстүрді қадірлей білуге, адамгершілікке, ізгілікке, қонақжайлылыққа, сөйлеу мәдениетін дамытуға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: слайд, мақалдар, суреттер

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдіс – тәсілі: сұрақ – жауап, әңгімелесі, өз ойларын талқылау, топтық жұмыс, бағалау.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру.

1. Оқушылармен амандасу, оларды түгендеу.

2. Зейіндерін сабаққа аудару.

Оқушылар ортаға шығып, шаттық шеңберін құрып тұрады. (жүректен жүрекке бір - біріне жылы сөздер айтады)

«Күн шуағы»

Қол ұстасып бәріміз,

Жылылықты сезейік

Шуақ шашқан күндей боп.

Сабаққа біз кірісейік.

Оқушыларды топқа бөлу мақсатында әр түсті шарлар лақтырып, екі топқа бөлейік.

Топ ережесі

1. Тыныштық сақтаймыз

2. Бір - бірімізді тыңдаймыз

3. Уақытты үнемдейміз.

ІІ. Үй жұмысын тексеру.

Тұрғын үйге ерекшеліктері.

ІҮ. Жаңа сабақ

Қазақ халқы – ежелден қонақ десе ішкен асын жерге қоятын халық. Үй иесі бұрын танысын, танымасын «Құдайы қонақпын» десе болды, жылы шыраймен қарсы алып отырған. Жол жүріп кеп жатқан жолаушы «бөлінбеген еншісін бар» деп, жалынбай ауылдың кез келген үйіне түсіп, қонақ берген. Оның үстіне қазақта «қырықтың бірі қыдыр», «қонақты қусаң – құт, ырыс, қашады», «Қонақпен еріп құт, ырыс келеді» деген мәтелдер бар.

Сұрақ: - қонақ деп кімді айтамыз?

- Қонақ дегеніміз кім?

- Қазақ халқы қонақты қалай күткен?

Иә. Дұрыс оқушылар! Тіпті әр халықтың қонақ күту дәстүрі бар. Олардың өзіне тән ерекшеліктері бар. «Қазақ қонақсыз болмайды» деп бекер айтылмаған.

- Кім қонақ туралы мақал – мәтел біледі?

- Қонақтың да түрлері болады, кім біледі қандай түрлері бар?

1. Арнайы қонақ

2. Құдайы қонақ

3. Қыдырма қонақ

4. Қылқыма қонақ

5. Құтты қонақ

6. Ерулікті қонақ

1. Арнайы қонақ деп – арнайы той жиындарымызға шақырылған туған – туыс, жолдас – жекжаттар, құдаларды айтамыз.

Сол кезде қазақ дастарханың жайып қонаққа дәм – тұзын ұсынған.

1. Қандай қазақ халқының салт – дәстүрлерін білесіңдер?

2. Қандай ұлттық тағамдарды білеміз?

3. Қандай ұлттық ойындарымызды білеміз? – міне осындай тойларға арнайы қонақтар шақырылады.

Жағдаят: Постермен жұмыс. Екі топқа екі түрлі тапсырма.

1. Ұлттық тағамдар қиындысын тауып, қазақ қонақты қалай күткендерін қорғап шығады.

2. Ұлттық киімдерді киіп баяғыда ата - бабамыз қонаққа ұлттық киімдерімен барғандары туралы қорғап шығу.

Сол тапсырмалар бойынша постерге ойларын салып, топ басшылары қорғап шығу керек. (Әр топ қарсыласының сол постеріне өз пікірлерін, критерийлерін, ұсынысын жазады)

Жағдаят: 1 - топ – диалог құрастыру

2 - топ – дастарқанда өзін – өзі ұстауы

Қорытындылау:

1. Қазақ қонағын қалай күткен?

2. Қазақ қандай? – қонақжай, берекелі, дастарханы кеңге жайылған, қонағын құрметтеген, сыпайы, кішіпейіл, мейірімді болған

3. Қалай ойлайсыздар қонақ күту оңай ма, әлде қиын ба?

4. Қонақтың түрлерін ата?

5. «Қонақ келсе құт» - дегенді түсіндір

6. Арнайы қонақ дегеніміз қандай қонақ?

Үйге тапсырма: «Қонақты қарсы алу дәстүрі» брошюрасын дайындау

Рефлексия: Бағдаршам (тақтаға іледі)

Жасыл түсі – білдім, үйрендім

Сары түсі – қиындықтар кездеседі, бірақ жеңе білдім

Қызыл түсі – түсінбедім, үйренбедім

Бағалау: топтың бір – бірімен бағалау әдісі бойынша сабақтағы оқушылардың деңгейін бағалап шығу