Қазақстан республикасының ЭГЖ қолайлы және қолайсыз жағдайларын

1. адам тұратын үй, жай, қалқа немесе басқа архитектуралық құрылыс, ғимарат. Әр елдің ұлттық, тұрмыс-салт, кәсіби-мәдени, шаруашылық жүргізу ерекшеліктеріне сәйкес, сондай-ақ, қоныстанған жерінің табиғи жағдайына бейімделуіне байланысты дүние жүзінде неше түрлі қызғылықты үлгілері қалыптасқан, яғни әр халықтың өз баспанасы бар. Мысалы, көшпелілердің, соның ішінде қазақ халқының көшіп-қонуға лайықталған киіз үйі және дәстүрлі қоржын тамы; орыс халқының бөренеден қиып салатын ағаш үйі, Карпат тауы баурайындағы гуцулдардың жуан бук ағашы бөренелерінен қиюластырылған үйлері, Чукот түбегіндегі тайпалардың бірнеше ағаш қаданың басын қосып байлап, үстін бұғы терісімен жапқан қосы — “яранга”, Жапониядағы жер сілкінісінің жиілігі ескеріліп, жеңіл нәрселерден жасалған үйлер, Кавказ тауы бөктеріндегі халықтардың тастақты тау беткейіне саты-саты етіп қашап салынған “саклалары”, әр түрлі лашықтар мен күркелер, т.б. Баспаналар жасалатын материалдары мен безендірілуі жағынан да қилы-қилы болып келеді. Өркениетті елдердегі қазіргі заманғы Баспана түрлеріне соңғы үлгідегі тұрғын үйлер, пәтерлер, мейманханалар, жатақханалар, т.б. түпкілікті немесе уақытша мекендейтін орындар жатады;

табиғи апаттан, жаппай қырып-жоятын соғыс қарулары қаупінен уақытша бас сауғалайтын орын; әскер мен жұртшылықты сақтау үшін ағаштан, бетоннан, тастан, т.б. материалдан әдейі арнап салынған инженерлік құрылыс. Қандай мақсатта салынғанына байланысты қорғаныстық Баспаналардың бірнеше түрі болады. Арнаулы желдеткіш-сүзгі қондырғымен жабдықталған Баспаналар радиоактивті және бактериологиялық қарулардың зақым келтіруінен сақтайды. Баспананың ядролық қару әсеріне төтеп беру мүмкіншілігі жарылыс қашықтығына байланысты. Әскери Баспана әскерлер мен басқару нүктелері орналасқан аудандар мен мекендерде, тылда салынады. Олар штабтар мен басқару нүктелерінің, байланыс тораптары мен медициналық орындардың тоқтаусыз жұмыс істеуі үшін қажетті барлық жабдықтармен қамтамасыз етіледі. Елді мекендерде әскери-қорғаныстық Баспана ретінде, әдетте, тұрғын үйлер мен өнеркәсіп, мекеме ғимараттарының еденінің асты, үңгірлер, туннельдер, метрополитендер пайдаланылады.