Сачыненне разважанне на тэму: ролю інтэлігенцыі ў духоўным жыцці народа

і ўсё ж-яшчэ раз, чарговы, і, думаю, не апошні-вернемся да пытання аб інтэлігенцыі. пытанне мнагамерны, як і ўсё, што звязана з чалавекам. але сваю я бачу ў тым, каб вызначыць нешта галоўнае, вакол чаго вырастае гэтая шматмернасць, нешта такое, без чаго не будзе гэтай шматмернасці, не будзе самога феномену і не будзе, стала быць, самога пытання аб інтэлігенцыі. што ж гэта за стрыжань, што гэта за ядро, што гэта за рэальнасць, якая спараджае гэтак цяжка вызначаны і цяжка зразумелы феномен?

адказ, мабыць, да крыўднага просты: такім стрыжнем, ядром, рэальнасцю з'яў функцыя, сацыяльная функцыя, якая ў кожнага-свая, свая яна і ў інтэлігенцыі. і без яе выканання - не будзе грамадства. калі звярнуцца, некалькі вульгарна, да эканамічных параўнанняў, то "попыт нараджае прапанову". грамадства мае патрэбу ў пэўнага роду працы і ў адказ на гэты запыт з'яўляюцца слугі-выканаўцы. у сферы матэрыяльных патрэбаў-з'яўляюцца рамеснікі і тэхнолагі, арганізатары вытворчасці і размеркавання матэрыяльных выгод. у сферы духоўных патрэбаў-з'яўляецца інтэлігент, творца і захавальнік «духоўных выгод», каштоўнасцяў, святынь (вышэйшых каштоўнасцяў), ідэалаў. і ў гэтым галоўная, двуадзіная, супярэчлівая функцыя інтэлігенцыі: захоўваць (старое) і тварыць (новае). дыялектычнаму супярэчлівая функцыя-гэта рэальнасць. калі не даводзіць да крайнасці, то ідзе працэс арганічнага развіцця грамадства, але калі пераважае нешта адно-то непазбежныя асабістыя і сацыяльныя трагедыі. прыхільнасць да даўніны ў межах выраджаецца ў догматизм, коснасць і вядзе да страты жыццяздольнасці. празмерная творчая актыўнасць у мяжы вядзе да гвалту над жыццём, рэальнасцю пад добрапрыстойным лозунгам "далоў отжившее" і таксама вядзе да страты жыццяздольнасці, паколькі раздзірае традыцыю, адрывае будучыню ад каранёў мінулага.