Қазақ тiлi: Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі

сериаломанка13

11.02.2021 14:59

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі

175

362

Посмотреть ответы 2

Ответы на вопрос:

Sa6ok1

Қазақ тiлi

4,6(71 оценок)

етістіктермен меңгеріле байланысып, әр түрлі қарым-қатынаста жұмсалатын сөздер – есімдер.

есідер етістіктерге қатысты болып меңгеріле байланысу үшін табыс, барыс, жатыс, шығыс, көмектес жалғауларының бірінде айтылады. бұл жалғаулар – есімдерді етістіктермен ұластырушы ғана емес, сөздердің синтаксистік қызметтерін саралайтын да тұлғалар. сондықтан меңгерудің етістікті сөз тіркесін құрауда мәні ерекше.

аталған септік жалғаулардыңсинтаксистік қызметі, негізінде етістіктердің лексикалық мағыналарымен байланысты болады да, сөз тіркестерінің бағыныңқы сыңарларына септік жалғауы басыңқы сөздердің ыңғайына қарай жалғанады. мысалы, шық, түс, қара, жібер етістіктері барыс, шығыс, көмектес жалғауларындағы сөздерді керек етіп, оларды өздеріне бағындырып тұрады. мысалы:

шық – тауға шық, үйден шық, сатымен шық;

түс – суға түс, аттан түс, арқанмен түс.

меңгеру – синтаксистік байланыс формаларының ең жиі ұшырайтын түрі. меңгеруде де сөз тіркестерінің бағыныңқы сыңары, қиысудағыдай, басыңқы сөздің ыңғайына еріп, белгілі жалғауда тұрады. бірақ ол екеуінің үлкен айырмашылығы бар. егер қиысуда бағыныңқы сөз(баяндауыш) басыңқы сөздің(бастауыш) грамматикалық мағынасына, тұлғасына қарай райлас болып тұлғаланса, меңгеруде сөз тіркесіндегі сөздердің арасында тұлғалық райласу болмайды, тек бағыныңқы сөз басыңқы сөздің лексикалық мағынасының әуеніне қарай тұлғаланады. түркі тілдерінде, оның бір қазақ тілінде, кейбір жалғаудағы сөздерді меңгере алатын етістіктерге етіс қосымшасын жалғап айтқанда, олардың меңгеретін сөздерінің де тұлғалары өзгерілетіні бар. мысалы:

ол мені көрді – ол маған көрінеді.

ол сені байқамады – ол саған байқалмады.

мұндайда септік жалғаулары етіс қосымшаларына бейімделі өзгерілмейді, сол қосымшалар арқылы етістіктердің мағыналары өзгертілетіндіктен, олардың меңгеру тұлғасы да басқа болуы мүмкін. мысалы, сұра табыс жалғауын керек етсе, сұран керек етпейді, түсіндір барыс жалғаулы сөзді меңгерсе, түсін меңгермейді.

меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркестері бағыныңқы сөздің тұлғасына қарай былай бөлінеді:

табыс жалғаулы сөз тіркестері

барыс жалғаулы сөз тіркестері

шығыс жалғаулы сөз тіркестері

жатыс жалғаулы сөз тіркестері

көмектес жалғаулы сөз тіркестері.

dashkaborisova

Қазақ тiлi

4,4(17 оценок)

Менин телефоным жакшы. мен аны менен коп ойноймын. жана ал менын жаксы досым

Реши свою проблему, спроси otvet5GPT

Быстро
Мгновенный ответ на твой вопрос
Точно
Бот обладает знаниями во всех сферах
Бесплатно
Задай вопрос и получи ответ бесплатно

Задай свой вопрос

Популярно: Қазақ тiлi

Есть вопросы?

Как otvet5GPT работает?

otvet5GPT использует большую языковую модель вместе с базой данных GPT для обеспечения высококачественных образовательных результатов. otvet5GPT действует как доступный академический ресурс вне класса.
Сколько это стоит?

Проект находиться на стадии тестирования и все услуги бесплатны.
Могу ли я использовать otvet5GPT в школе?

Конечно! Нейросеть может помочь вам делать конспекты лекций, придумывать идеи в классе и многое другое!
В чем отличия от ChatGPT?

otvet5GPT черпает академические источники из собственной базы данных и предназначен специально для студентов. otvet5GPT также адаптируется к вашему стилю письма, предоставляя ряд образовательных инструментов, предназначенных для улучшения обучения.