"қазақстанның қызыл кітабы" 120 сөз

Ңтабиғатқа әсерінен жануарлар мен өсімдіктер қырғынға ұшырауда, соның салдарынан ағзаның көптеген түрлері жойылып кету шегіне жетті. мәселен, 90-жылдардың ортасына дейін, 40 жыл бойы бөкен  қазақстандағы  негізгі кәсіптік жануар болды. 1991-1993 жылдарда 800-900 мың  бөкендер  бар еді. 1998 жылы - 470 мың, 2001 жылы - 80 мың, ал 2003 жылы бар болғаны 21 мың бөкен қалды. үкімет каулыларымен бөкендердің барлық түрін аулауға тыйым салынды. бөкен қызыл кітапқа енгізілген жоқ, бірақ осал, тіпті қиын-қыстау қауіп төнген түр мәртебесінде тұр. оның санын қалпына келтіруде едәуір каржы салынып,  аң шаруашылығы  мен өзге ұйымдардың қарқынды күш жұмсауы қоса тапсырылды. сөйтіп бөкен саны 30 мыңға жетті. бірақ 2015 жылы бөкен ауруға ұшырап, 30 мыңнан бөкеннен 10 мың бөкен қалды.

Қазақстанның қызыл кітабы  – қазақстан республикасы аумағында жойылып кету қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің сипаттамасы берілген арнайы басылым. 1978 жылдан шығарыла бастады. оның омыртқалы жануарларға арналған бірінші бөлімі жеке кітап болып 1978 ж. жарық көрді.қазақстанның қызыл кітабының” жануарларға арналған бірінші басылымында омыртқалы жануарлардың 87 түрі: қтың 4, қосмекенділердің 1, бауырымен жорғалаушылардың 8, құстардың 43, сүтқоректілердің 31 түрі тіркелді. 

«тіл- тіршіліктің бастауы» деп бекер айтылмаған. себебі, ес білген кезінен бастап айналадағы жаңа ұғымдарды ана тілі арқылы қабылдап, үйрене бастайды. ана тілін ананың әлдиінен, бесік жырынан, қоршаған ортасынан еліктеу арқылы үйренеді. есейе келе кітаптан, қоғамнан, халықтан үйреніп, меңгереді. осылай ана тіліміз ананың ақ сүтіндей бойымызға сіңе береді. әркім өзінің ана тіліне деген құрметін ешқашан жоғалтпауға тиіс. өйткені, ана тілі арқылы ғана маңайындағыны саралап ой түйетін өзінің еліне деген сүйіспеншілігін арттыра түседі. қазақтың ұлы тұлғалары абай, мағжан, мұхтар, сәбит, жұбандар сөйлеткен қазақ тілі. қазақ халқымен, бірге абыройлы да асқақ, сынақты да сындарлы тағдырды басынан кешірді. тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін түйіп, жүйелі сөзбен алқалы топты еңсерген ойшыл, шешендерді ел басқару ісіне арластырып, халық жүрегінде жатталған дала данышпандары, кемеңгер ойдың кемелді арнасы, тілінен тамған, қара қылды қақ жарған әділетті би- шешендер ұлылық пен ұлағат, өнеге мен тағылымның мектебі, аталы ойдың алтын қазығы бола білді. тек ана тіліміз арқылы ата-анаға, елге, отанға, халыққа деген махаббатымызды жеткізе аламыз. өз анасын қалай сүйсе, өз тілін де солай сүюі тиісті екені анық.  дереккөзі:   ©