1. хто аказауся больш небяспечны для сцепаниды и петрака - "свае" ци "чужыя"? чаму?

аповесць в. быкава "знак бяды" адметная. вайна ў ёй разглядаецца праз успрыняцце яе мірнымі жыхарамі, для якіх уласны хутар становіцца месцам здзекаў і гвалту, своеасаблівай галгофай. мінулая вайна, на думку в. быкава, паказала, "якім высокім і якім нізкім можа быць чалавек, да якой велічы могуць узняцца адны і да якой нізасці апусціцца другія". таму ў творы пісьменнік (выдатны псіхолаг) імкнецца выявіць прычыны здрадніцтва, прыстасавальніцтва, маральнага падзення адных і духоўнай велічы, высакароднасці, нязломнасці духу другіх. зразумела, што здрадніцтва не можа нарадзіцца далёка ад нас, саміх сябе. яно найбольш праяўляецца ў часы цяжкіх выпрабаванняў, калі чалавек стаіць на мяжы выбару паміж жыццём і смерцю. адны выбіраюць жыццё і тым самым здраджваюць сабе, радзіме, народу, пачынаюць прыслужваць іншаму рэжыму, прыстасоўваюцца да выгаднай для сябе сітуацыі. другія (напрыклад, сцепаніда) з першых дзён не мірацца з новымі парадкамі, свядома канфліктуюць з няпрошанымі гасцямі, змагаюцца з ворагам да апошняга ўздыху. "сваімі" і адначасова чужымі ў аповесці паказаны гуж, каландзёнак і недасека. сярод усіх паліцаяў сваёй жорсткасцю, бесчалавечнасцю вылучаўся гуж, які яшчэ да вайны, пасля раскулачвання бацькі, з абрэзам паляваў на людзей. у перыяд акупацыі ён зноў адчуў сваю сілу. упіваючыся неабмежаванай уладай, гуж здзекаваўся з людзей не толькі па загадзе немцаў, але і дзеля свайго задавальнення. з лютай нянавісцю спрабаваў ён адпомсціць за даўнюю крыўду. яшчэ больш небяспечным (з-за сваёй затоенасці, непрадказальнасці ўчынкаў) з'яўляецца каландзёнак — "няўклюда лягчоная, ні хлопец, ні дзеўка — паскуда адна". у гады калектывізацыі ён прыкідваўся прыхільнікам новых змен, ў адшукваць "ворагаў" народа і за паклёпніцкі данос нават быў узнагароджаны рэквізаванымі ботамі. з фашыстаў ён з лёгкасцю і спраўна стаў служыць фашысцкай сістэме так жа, як калісьці служыў савецкай уладзе. в. быкаў, удзяляючы ў аповесці значнае месца паліцаям, бачыў у іх затоенасці, скрытвасці, прыстасавальніцтве не меншую небяспечнасць, чым у адкрытай чалавеказабойчай палітыцы ворагаў-чужынцаў. немцам-захопнікам в. быкаў у аповесці адводзіць не так многа ўвагі. з імі мы сустракаемся толькі тады, калі яны некалькі дзён жылі ў хаце сцепаніды і петрака. але і гэтага дастаткова, каб упэўніцца ў тым, што перад намі заваёўнікі, якія ўсімі магчымымі сродкамі будуць імкнуцца да панавання і знішчэння існуючага ладу. фашысты з'яўляюцца адкрытымі ворагамі, і ад іх нельга чакаць асаблівай павагі, міласэрнасці. горшыя за іх з-за сваёй затоенасці, скрытнасці, непрадказальнасці дзеянняў паліцаі, якія не часова, а ўжо назаўсёды сталі чужымі для аднавяскоўцаў і якім ніколі не давяралі ворагі. такім чынам, чужых у аповесці "знак бяды" можна ўмоўна падзяліць на дзве катэгорыі: чужыя, якія адначасова з'яўляюцца ворагамі-захопнікамі, і былыя свае людзі, якія з-за здрады і прадажнасці сталі чужымі для свайго народа. аўтар сцвярджае, што свае "чужыя" больш страшныя за адкрытага ворага, яны здольны служыць любому злу, якое знаходзіцца пры ўладзе. вайна — тая крытычная сітуацыя ў жыцці герояў твора, калі выяўляецца іх сапраўдная сутнасць: сутнасць чалавечая або звярыная, дзікунская. на жаль, праблема сваіх — "чужых" застаецца актуальнай і для нашага часу.