Өздік етіс деген не? жауабын білетіндер жазың!

Грамматика

морфология

сөз құрамытүбіржұрнақжалғаукөптік жалғаутәуелдік жалғаусептік жалғаужіктік жалғаусөз таптарызат есімсын есімсан есімесімдікетістікүстеушылауеліктеу сөзодағай

синтаксис

сөз тіркесісөйлем мүшелерібастауышбаяндауышанықтауышпысықтауыштолықтауыш

етіс  (етіс категориясы) деп амалдың (істің) субъекті мен объектіге қатысын, сондай-ақ, керісінше субъекті мен объектінің амалға (іске) қатысын білдіретін формалардың жүйесін айтамыз. етістер -  етістіктен  етістік тудыратын, өздерінше  морфологиялық  және  синтаксистік  сипаттары басқашалау болып келетін, бір алуан  жұрнақтардың  жүйесі.

етістерді етістіктің өзге категорияларынан ерекшелендіріп тұратын сипаттары мынадай:

ол онан жөн сұрады; олар бір-бірінен жөн сұрасты; ол онан жөн сұратты; онан жөн сұралды; ол өзі сұранды

деген сөйлемдердегі етістіктерін (сұра, сұрас, сұрат, сұрал, сұран) бір-бірімен салыстырғанда, олар бір түбірден өрбіген түбірлес негіздер екені айқындалады. осы бес түрлі негіздің соңғы төртеуі  сұра  түбірінен тиісті жұрнақтар арқылы (-с, -т, -л, -н) туып, бір-бірінен ерекшеленіп тұр; осы формаларына қарай (түпкі лексикалық мағынасы бір бола тұрса да), олардың семантикалық мәндерінде де бір-бірінен айырмашылық бар.

сондай-ақ: тасы, тасыс, тасыт, тасыл, тасын; жу, жуыс, жудыр, жуыл, жуынайт, айтыс, айттыр, айтылтәрізді түбірлес етістіктерден де осы жүйе аңғарылады.

етістер жұрнақтарының түрлеріне, мағыналары мен қызметтеріне қарай, төмендегідей бес түрге бөлінеді:

негізгі етіс,ортақ етіс  -с (-ыс, -іс),өзгелік етіс  -т; -тыр (-тір, -дыр, -дір),ырықсыз етіс  -ыл (-іл, л),өздік етіс  -ын (-ін, -н)

Отыр-осы шақ [ настоящее время] отырды-өткен шақ [прошедшее время] отырады-келер шақ[будущее время]