Краткое содержание литоуски хутарок

Ганец прынёс вестку аб пачатку вайны і загад гаспадару хутарка яну шымкунасу ехаць з канем у гміну для патрэб мабілізацыі. ля хутарка на горцы стаіць паўбатарэя. салдаты жартуюць з дочкамі шымкунаса, гаспадару зносіць снапы. увечары салдаты гасцююць у хаце літоўца. чакаецца бой. ноччу прыходзяць салдаты (ужо іншыя) ламаць вароты, дзверы на будоўлю бліндажоў. старому абяцаюць заплаціць. усё руйнуецца. цэлы дзень ідзе бой. немцы адступілі. шмат забітых і параненых. на нейкі час хутарок застаўся ў тыле. праз месяц становіцца вядомым, што рускае войска адступае. міма роднай хаты праходзіць сын шымкунаса блажыс. ён раіць блізкім выкапаць за дваром яму, накрыць тоўстым бярвеннем з зямлёй і ў час бою хавацца там. пасля бою хутарок занялі немцы. у янавай хаце сядзяць нямецкія пехацінцы, п'юць кофе. іх праганяе дзяншчык, бо кватэра патрэбна афіцэрам. гаспадарам загадваюць пакінуць хату. праз два тыдні рускае войска перайшло ў наступленне. у сценах хаты шымкунаса меціны ад куль. не чуваць вясёлых галасоў янавых дачок. монцю немцы павялі нібы капаць акопы, а ядвіська ляжыць хворая, непрытомная. нягледзячы на строгі загад мірных жыхароў не чапаць і за ўсё плаціць, салдаты грабяць хутаркі. у яна паламалі калодкі, шукаючы мёд, выбіраюць з ямаў бульбу. з палону разам з іншымі дзяўчатамі і маладымі жанчынамі вярнулася монця. «сляды мук, перажытага сораму і гвалту адбіліся страшным на твары». зноў з боем адступае войска. хутарок ужо нельга пазнаць. палова будоўлі згарэла, страха ў хаце прабіта. ян сядзіць на шкле ад пабітага акна. вяртаюцца ў з хатулямі монця і ядвіся, не паспеўшы на машыну. апошнія рускія салдаты пакі хутарок. «адзадзі і справа гудзіць глухая, асцерванелая, нястрыманая кананада».

Любовь к людям, гуманность.