aliolga

08.09.2020 17:57

Қазақ тiлi

Есть ответ 👍

Переведите текст қазақ қыздарының ішінен шыққан тұңғыш маркшейдер ғалым – ж.қаңлыбаева тау-кен ісі жөніндегі қазақ қыздарының арасынан шыққан тұңғыш ғалым, техника ғылымдарының докторы, ұлттық ғылым академиясының корреспондент мүшесі жамал қаңлыбаева 1923 жылдың маусым айында семей қаласында туған. 1940 жылы алматыда орта мектепті жақсы деген бағамен бітіріп, бірден қазақ тау-кен металлургия институтына оқуға түседі. институтты бітірер жылы жамал жаз бойы сокольный руднигінде жұмыс істеп, қыс түсе алматыға қайтады. жинап əкелген материалдарын жинақтап, қорытып, 1946 жылдың шілде айында диплом қорғайды. 1952 жылы тау-кен істері саласында техника ғылымының кандидаты атағын алады. қарағанды – көмірлі қала. ж.қаңлыбаева көп уақытын осы қалада өткізеді. ол тау жынысының -қ қасиеттерімен танысып, радиоактивтік сəуле шығаратын аппарат жасау керек деген тұжырымға келеді. ж.қаңлыбаеваның талантынан туған аппараттың жұмыс істеуі өте қарапайым болады. ұңғыға түсірілген снаряд радиоактивті сəулелерді шашатын оқ атады. сəулелердің жерге таралу мөлшерін радиометрмен тереңдікті өлшейтін аспап анықтайды. сөйтіп, осы сəулелердің таралуына қарап, кен жынысының жылжу заңдылықтарын жер бетінде көзбен айыруға мүмкіндік туды. ж.қаңлыбаеваның жаңа жобасының маңызын көмек берген қ.сəтбаев болады. ж.қаңлыбаева москвада докторлық диссертация қорғады. жамал есімі ғалымдар арасында жиі естіле бастайды. ол институттың маркшейдер бөлімінің жетекшісі болып тағайындалды. жас инженер ж.қаңлыбаева жер қойнауындағы құпия сырды білу үшін арнаулы радиоактивтік изотопты пайдаланды. ол өзінің лабораториясында атылатын снаряд аспабын жасап шығарды. ж.қаңлыбаева жерді 350 метр тереңдікте бақылайтын жаңалық ашты. мұндай бақылау тау-кен ісін зерттеу практикасында совет одағы көлемінде тек қазақстанда ғана тұңғыш рет қолданылды.