Сан есiм. на казахском (если можно) что это?

арал теңізі, кайнозой дәуірінің орта шетінде, яғни бұдан 21 млн. 1200 жыл бұрын каспий теңізіне қосылып жатқан. бұған теңіздің терістік бетіндегі қазіргі сарышығанақ, ақеспе тұсынан 80 метр тереңдіктен олигоцен уақытында өмір сүрген қызыл қтың, ірі ұлудың, киттің омыртқа сүйектерінің тасқа айнала бастаған күйінде табылуы дәлел болмақ. бұл теңіздің кезінде мұхитпен қосылып жатқандығын көрсетеді. сондай-ақ арал маңынан акуланың тісі мен сүйегі табылды. хіх ғасырдың орта кезіндегі арал-каспий ойпатының пайда болуы жөніндегі болжамдардан арал бассейнінің геологиялық ерте кезеңде жерорта теңізімен тұтасып жатқан су айдыны екенін, оның кейінгі альпілік дәуірлерде жер қыртысының көтерілуіне байланысты ұсақ су айдындарына бөлінгенін білеміз. сондай-ақ, арал теңізінің көлемі жайлы, арал теңізі жайлы ұғымдар сонау ерте дүние әдебиеттерінде де кездеседі.

ендеше қазіргі кезде әлем елдері назарын өзіне аударып отырған осы су айдынын зерттеу сол ерте заманан бүгінгі күнге дейін жалғасып келеді деуге болады. міне, сондықтан да көне зерттеулер мен қазіргі жаңа мәліметтерді салыстыру арқылы арал теңізі бассейнімен оның жағалауының эволюциясын, сондай-ақ ғасырлар бойы өзгеру сипатын анықтау қиын емес. мысалы, ежелгі заманның өзінде арал теңізі көп елдерге мәлім болған. өйткені, сол ых-х ғасырлардағы араб ғалымдары – ибн хордадбех, ибн руста, әл-масуди, әл-истахри келтірген мәліметтер аса құнды саналады. демек, бұл еңбектерден сол кездегі аралдың көлемі мен жағаларының пішіні туралы мағлұмат алуға болады.