Падрыхтуйцеся да вуснага выказвання «Андрэй Лабановіч і іншыя інтэлігенты ў трылогіі Якуба Коласа».

У цэнтры ўвагі пісьменніка жыццё беларускай вясковай інтэлігенцыі. Я.Коласа хвалюе пытанне аб ролі інтэлігенцыі ў барацьбе народа, цікавяць узаемаадносіны народа і інтэлігенцыі. Яна вырашаецца праз вобраз Андрэя Лабановіча.

Андрэй Лабановіч — вобраз аўтабіяграфічны. Я. Колас адзначаў: «Лабановіч — мой двайнік. Выдуманага ў яго паводзінах і характары нічога няма». Аднак было б спрошчана атаясамліваць вялікага мастака, філосафа, якім быў Я. Колас, з яго героем. Герой паказаны пісьменнікам канкрэтна-гістарычна, з усімі памылковымі поглядамі, характэрнымі для перадавой беларускай інтэлігенцыі ў пачатку стагоддзя. Пісьменнік вобразам Андрэя Лабановіча нібы сцвярджае: галоўнае, каб у чалавеку жыла прага праўды. Каб у яго было моцнае пачуццё адказнасці перад народам, каб ён не спыняўся на шляхах жыцця, а ішоў наперад, а ўжо сама логіка грамадскага жыцця зможа вывесці яго на правільны шлях. Духоўная эвалюцыя героя, яго філасофскае асэнсаванне жыцця, пошукі свайго месца ў грамадстве складаюць ідэйна-тэматычную аснову твора.

Лабанновіч сур'ёзны, сумленны, адукаваны чалавек, які добра ведае сялянскае жыццё і ў той жа час авалодаў культурнай спадчынай. Лабановіч захапляецца фізічным і душэўным хараством сялян, іх кемлівасцю, працавітасцю. Разам з тым, добра разумее іх адсталасць, абмежаванасць светапогляду і прымітыўнасць побыту. Свае прызначэнне юнак бачыць у павышэнні культурнага ўзроўню народа, яго нацыянальнай свядомасці. Аднак павесці сялян да лепшага жыцця з дапамогай асветніцкіх гутарак яму не ўдаецца. Ні да чаго не прыводзіць і пабудова ў роднай вёсцы грэблі. Лабановіч балюча перажывае няўдачу, але абмежавацца толькі настаўніцкай працай не збіраецца. I калі надышоў час сялянскага бунту, менавіта да настаўніка, а не да пісара ці старшыні, звярнуліся абураныя сяляне.

Сустрэча Лабановіча з Турсевічам стала значнай падзеяй у яго духоўным развіцці, а гутаркі-спрэчкі адыгралі ролю каталізатара працэсу духоўнага развіцця. Настаўнік апынуўся перад неабходнасцю перагледзець некаторыя ранейшыя мэтавыя ўстаноўкі і выпрацаваць новую "жывую ідэю". І ўсведамленне такой неабходнасці не засталося толькі намерамі. А гэта і было праявай яго духоўнага развіцця. Інакшымі сталі погляды на "цесную школу", на "палескую глуш". Адразу па прыездзе ў Цельшына ўчарашні семінарыст паэтызаваў "гэты глухі куток Палесся", спрачаўся з тымі, хто не хацеў бачыць хараства "гэтага некранутага краю старажытнасці". Цяпер думка Лабановіча ідзе ў глыбіню, а ягоныя высновы грунтуюцца на аналізе той ці іншай з'явы, на высвятленні прычын, якія яе выклікалі. А прычыны гэтыя звычайна не ляжаць на паверхні, яны схаваныя. Вось і "трагедыю чалавечай душы" першай жонкі падлоўчага Лабановіч ускосна звязвае з "палескай глушшу", з тамтэйшай атмасферай, замкнёнасцю жыццёвага ўкладу, бояззю вынесці сямейныя праблемы на людзі. І ўласным становішчам настаўнік аказаўся незадаволены, а сваю працу характарызуе як "мала вартоўную", адчуваючы пагрозу "павольнага ўмірання душы і зацягвання цябе балотам".

Сапраўдным інтэлігентам у нашым уяўленні з'яўляецца сябар Лабановіча Янка Тукала» Гэта вясёлы, эмацыянальны малады чалавек. Янка страціў працу за ўдзел у настаўніцкім з'ездзе, але глядзіць у будучыню ўпэўнена, бо адчувае сваю асабістую праўду. Ён і Лабановічу ўнушае веру ў перамогу справы нацыянальнага адраджэння.

Зямляк Лабановіча Алесь Садовіч у маладосці вёў лад жыцця вясковага інтэлігента-абывацеля. Але потым ён асэнсаваў сваю ролю ў абуджэнні грамадства, стаў адным з лідэраў руху прагрэсіўных настаўнікаў на Беларусі. Добра ведаючы, што яму пагражае за арганізацыю з'езда, Алесь ніколькі не сумняваецца ў неабходнасці яго правядзення.

Калега Лабановіча настаўнік Саханюк не саромеецца браць плату нават за лісты бедных непісьменных салдатак. I ў той жа час ён лічыць сябе інтэлігентам, апранаецца прадумана прыгожа, заўсёды акуратны, чысты.

Пісар Дубейка ўспрымае службовае становішча як магчымасць весела пажыць за чужы кошт, інтэлігентам ён лічыць таго, хто добра п'е гарэлку і гуляе ў карты.

перезапускай свой телефон в неделю